Loyihalash uchun dastlabki ma'lumotlar loyiha ishlarining tarkibi xulosa

to=fMyFo/dq, (11.5)
bu yerda Fo - bitta so'ruvchi texnologik skvajina bilan ishlaydigan ish borayotgan maydon.
So'ruvchi texnologik skvajinalarda mahsuldor eritma paydo bo'lish vaqtini topish formulasi.
ti=Mnlbq/q (11.6)
bu yerda n-foydali g'ovaklilik; l- so'ruvchi va jo'natuchvi quvurlar orasidagi o'rtacha masofa.
Mahsuldor bo'lmagan eritmalarning umumiy debiti
QH=QetH/t0. (11.7)

2 - rasm. Oval shakldagi qatlamni qazishdagi ishchi texnologik

skvajinalarning loyihaviy joylashish variant:

a - to'rt texnologik skvajinali sxema; b - texnologik skvajinalar qatorining prodol chiziqli joylashuvi; v - texnologik skvajinalar qatorining chiziqli joylashuvi; 1 - qatlam chegarasi; 2 - tok liniyasi; 3 - ishqorlanuvchi eritmaning sirkulyatsiyaning

chegaralanuvchi konturi; 4 - tortib oluvchi texnologik texnologik skvajinalar; 5 - yuboruvchi texnologik texnologik skvajinalar; 6 - tortib oluvchi barraj texnologik skvajinalar; 7 - yuboruvchi barraj texnologik skvajinalar
Mahsuldor bo'lmagan eritmalarning kattagina qismi, mahsuldor eritmalarning ular bilan aralashib ketishini olish ishlari bilan bog'liq, ya'ni so'ruvchi texnologik skvajinalardan ikkinchi quvur qurish orqali erishishdir. Bu eritmalarni bir-biridan ajratish metallning eritmalardagi miqdori oshishiga olib keladi, ularga aniqlik kiritish esa quyidagi formulalar orqali amlaga oshiriladi
S=QeSsr/( Qe-QH) (11.8)
Erituvchining tog’ jinsi bilan kimyoviy reaksiyaga kirishi va mahsuldor qatlamni to'ldirishga ketgan sarfi:
Pp=(E P/ Me) (Qe-QH) (Ccp-Ck) ( 11.9)
Bu yerda Ssr—tanlab erituvchi eritmadagi berilgan erituvchi konsentratsiyasi (tajriba ma'lumotlari asosida va ular yordamida boshqa tajribalar olib borish natijasida topiladi); Ck— olinayotgan eritma tarkibidagi erituvchi konsentratsiyasi ( metallning konsentratsiyasi va ajratib olishning filtrlanish masofasi va tezligi bog'liqlik qonuniyati orqali topiladi). So'ruvchi texnologik skvajinalarda suvning balandligi tushib ketsa va jo'natuvchi texnologik skvajinalarda uning oshib ketishi yer osti gidravlika formulasi yordamida topiladi, u texnologik skvajinalar joylashish sxemasiga bog'liq. Bu hisoblash ishlari hisoblab olingan sarfni hamda nasos qurilmasini tanlashni asoslash uchun kerak bo'ladi.
XULOSA
Uranni qazib olish uchun yer ostida tanlab eritmaga o'tkazish usulini ishlab chiqish va amalga oshirish konchilik sanoatining ulkan ilmiy va texnologik yutug'idir. Ruda jismlaridagi uranni tabiiy yoki sun'iy o'tkazuvchanlik yaratilgan sharoitida o'zlashtirish an'anaviy ishlab chiqarish usuli bilan solishtirganda bir qator afzalliklarga ega. Bu texnikaviy va iqtisodiy ko'rsatkichlarga, shuningdek, og'ir konchilik va geologik sharoitlarda mavjud bo'lgan kambag'al rudalar zahiralarini ekspluatatsiya qilish masalalariga tegishli. Ushbu metodning ijtimoiy ahamiyati birinchi navbatda, konchilar mehnatining tabiatini tubdan o'zgartirishda va mehnat unumdorligining sezilarli darajada ko'payishida namoyon bo'lmoqda. Atrof muhitni muhofaza qilish sohasida YOTEO’ usuli katta afzalliklarga ega. Yer ostida tanlab eritmaga o'tkazish usulini ishlab chiqish va amalga oshirishda muhim ahamiyatga ega bo'lsada, faqat dastlabki qadamlar qo'yildi. Yer osti boyliklarida yuzaga keladigan jarayonlarning qonuniyligi va konlarni boshqarish bo'yicha erishilgan tajribalar haqida olingan ma'lumotlar, usulning shubhasiz va'dasi va kelajakda uni qo'llashning kengayishi haqida juda aniq gapirish imkonini beradi. Ushbu usulni yanada rivojlantirish konlarning geokimyoviy va gidrogeologik tekshiruvlarining ishonchliligini oshirish, ichki ishlar jarayonida yuzaga keladigan jarayonlarning qonuniyligini chuqur o'rganish va foydali qazilmalarni qazib olish texnologiyasini va texnikaviy tuzilmalarni takomillashtirish bilan bog'liq. Yer ostida tanlab eritmaga o'tkazishga mo'ljallangan texnologik jarayonning oddiy soddaliklari foydali komponentni yer qobig'idagi eritmaga o'tkazishning murakkab va o'zaro bog'liq fizik-kimyoviy jarayonlarini o'z ichiga oladi. Ushbu jarayonlar rivojlangan ma'dan konida sun'iy ravishda yaratilgan geokimyoviy sharoitlar tufayli sodir bo'ladi va ayni paytda asosan geologik va gidrogeologik xarakterdagi tabiiy omillarning kombinatsiyasi bilan aniqlanadi. Natijada, ruda tanasida kechayotgan jarayonlarning maqbul rejimi va ularni nazorat qilish qobiliyati to'g'ridan-to'g'ri konning tabiiy sharoitlari hamda mineralni qazib olish uchun geokimyoviy muhitni yaratishda o'zgarishlarning sharoitlari va chuqurligiga bog'liqdir. Yer ostida tanlab eritmaga o'tkazish yordamida, uran qazib olishni muntazam oshirib boradigan, avtomatlashtirilgan jarayonlarni boshqarish tizimlari (AJBT) katta ahmiyat kasb etmoqda. Kelajakda ushbu tizimlarning ahamiyati ortadi, ayniqsa YOTEO’ jarayoniga ta'sir etuvchi omillar orasidagi munosabatlarni aniqlab olish zarurati bilan bog'liqligi va ish sharoitlarini optimallashtirish uchun yechimlarning aniqlangan bog'liqligi asosida qabul qilish. Konlarning tabiiy sharoitlarini va ruda tanasida hamda qoplovchi tog’ jinslarida yaratilgan sun'iy geotexnologik holatni o'rganish konlarni qidirish va ulardan foydalanishning barcha bosqichlarida amalga oshirilishi kerak. Mahalliylashtirishning tabiiy sharoitlarini o'rganishning ijobiy jihatlari, ularni qidirishning turli bosqichlarida olingan va eksperimental ishlarni olib borish, keyinroq konni rivojlantirish bosqichlarida ijobiy baholanadi. Shu bilan birga, tajriba va operatsion natijalar geologiya-qidiruv ishlarining samaradorligini, ishonchliligini va qisqartilishini oshirishga ijobiy ta'sir ko'rsatadi. Ham gidrogen, ham gidrotermal konlarni ishlab chiqish tizimini, texnologik skvajinalar orqali rudalarni ochish va tayyorlash parametrlari va sxemalarini takomillashtirishga muhtoj. So’rib oluvchi texnologik skvajinalar debitini va yuboruvchi texnologik skvajinalari sig'imini oshirishning ahamiyati va shu bilan bog'liq holda, texnologik skvajinalar bilan rudalarning ochilishi (ishlab chiqarish gorizont oralig'ida burg'ilash texnologik skvajinalarini burg'alash), yuqori rentabellikdagi filtrlarni ishlab chiqish, usullarni ishlab chiqish kabi masalalarni har tomonlama o'rganish mumkin emas. Texnologik skvajinalarning samarali va yuqori mahsuldorligi masalalari katta chuqurliklarda (300 m va undan ortiq) yotqizilgan konlarni ishlab chiqish uchun juda muhim ahamiyatga ega. O'z navbatida, bunday chuqurlikda mustahkamlash (obsadka) usulning iqtisodiy samaradorligini sezilarli darajada aniqlaydi, chunki texnologik skvajinaning qiymati ancha yuqori. Yuboriluvchi va so'rib olinuvchi texnologik eritmalarni yo'nalishini o'zgartirishning o'rni bloklarni qazib olishda sarf qilingan vaqtni qisqartirishda oksidlarni amaliy qo'llanilishning yo'llari va usullari yetarli darajada o'rganilmagan, shuningdek, ushbu omillammg yer ostida tanlab eritmaga o'tkazish mavjud bo'lgan ko'plab korxonalarda eritma sarfiga ta'siri hali ham yuqori va yakuniy mahsulot - uran kontsentratlarining narxida asosiy tarkibiy qismidir. Qoplovchi o'tkazuvchan tog' jinslarining qatlamlariga ishchi eritmalarning tarqalishini cheklashning amaldagi usullari va vositalarini yanada takomillashtirish-reagentlarning sarfini qisqartirishning, rudalarni qazib olish va jarayonlarni jadallashtirishning muhim bosqichlaridan biridir. Keltirilgan masshtabda (yarim sanoat va sanoat tajriba ishlarida) texnologik eritmalarga tuz hosil bo'lishga kam moyilli, mavjud oksidlarni qo'llagan holda karbonat-bikarbonatli eritmalarni qo'llashni o'rganish ishlab chiqarishda ushlanib qolishni shakllanishida muhim rol o'ynaydi. Hozirgi kunda ba'zi bir yer ostida tanlab eritmaga o'tkazish korxonalarida, shuningdek, ma'dan konlaridan uran, molibden ham qazib olinadi. Selenni olish imkoniyati o'rganilmoqda. YOTEO’ usulini ishlab chiqish va takomillashtirish, uran va boshqa foydali qazilmalarni qazib olishning o'ziga xosliklari va shakllarini yanada chuqur va batafsil o'rganish, boshqa konchilik sanoatida uran qazib olish tajribasini o'tkazish, shubhasiz, genezizni boshqa jihatlaridan yanada murakkablashishiga, litosfera, struktura, minerallashuv, qatlamlarning o'tkazuvchanligi, YOTEO'ni qo'llash maydonini kengaytirish va natijada, uran qazib olish samaradorligini yanada oshirish.