Loyihalarning iqtisodiy samaradorlik darajasini aniqlash

2012	2013
2014
BB1	1000	1100	600
BB2	250	320	360
BB3	180	250	250
AS1	2	2	4
AS2	10	10	10
AS2	20	20	20

Bu yerda BB_i – tegishli kompaniya aksiyalarining so‘mlardagi bozor bahosi va AS_i kompaniya chiqargan aksiyalar soni (mln dona). Ushbu uch firma bo‘yicha birja indeksining o‘rtacha qiymatlarini hisob- lab chiqing. 2014 yil uchun aksiyalarning bo‘linishini hisobga oling (aksiyalar miqdori 4 mln bo‘ldi va uning bahosi 600 so‘m bo‘lib qoldi).

25. 
    Bozor bo‘yicha moliyaviy aktivlarning o‘rtacha baholariga nimalar va qanday omillar ta’sir qiladi? Har bir sababni alohida ko‘rsa- ting va ularni misollar yordamida tushuntiring.
    
26. 
    Kuzatuvchilar tomonidan joriy yil oxirida qandaydir aksio- nerlik jamiyatining dividendlari ko‘payishi va foydasining ortishi haqida ishonchli ma’lumotlar e’lon qilingan deb faraz qilaylik. Ushbu ma’lu- motlar biror bir birja indeksi birliklarida ifodalangan:
    

D₁ = 1.45 F₁ = 3.10
Undan tashqari, kuzatuvchilar keyingi yilda ham foydaning o‘si- shi F = 3,90 bo‘lishini bashorat qilishmoqda. Ushbu aksiyalarning bozor narxlari darajasini turli xil sharoitlarda hisoblang va olingan natijalarni muhokama qiling.

25. 
    Qimmatli qog‘ozlar portfeli tushunchasiga izoh bering va quyidagi savollarga javob bering:
    

• 
  Nega portfel umumiy tavakkalchilik darajasini kamaytiradi?
  
• 
  Nega portfel dividendlar va qimmatli qog‘ozlar baholari o‘zgar- ganida daromadlarning unchalik katta miqdorda kamaymasligiga olib keladi?
  

25. 
    Qandaydir aksionerlik jamiyatining oxirgi o‘n yillikdagi
    

xo‘jalik faoliyatini tahlil qilish quyidagi natijalarni ko‘rsatdi: keyingi yil oxirida bu firmaning sof foyda miqdori (SFM₁) 60% bo‘lishining ehti- molligi (W₁) 40% ni tashkil qiladi. Shu bilan birga keyingi yilda firma- ning sof foyda miqdori (SFM₂) 15% bo‘lishining ehtimolligi (W₂) 20% ni tashkil qilishi haqida ham ma’lumot mavjud. Yana bir ma’lumot esa firmaning yanagi yildagi sof foyda miqdori (SFM₃) 5% bo‘lishini 20% ehtimollik (W₃) bilan ta’kidlaydi. Va nihoyat, keyingi yil firmaning - 15% kattalikdagi manfiy foydaga (SFM₄) ega bo‘lishi mumkinligi 20% ehtimollik (W₄) bilan ko‘rsatiladi. Bashorat qilinayotgan keyingi yilda firma sof foyda miqdorining kutilayotgan kattaligining o‘rtacha qiyma- tini hisoblang va olingan natijalarni tushuntirib bering.

25. 
    Oldingi yillarning statistik ma’lumotlari asosida hisoblangan uch xil turdagi korxona aksiyalarining kutilayotgan foyda miqdori quyi- dagi o‘rtacha qiymatlar bilan baholanadi: 12%, 20%, 17%. Agarda investor o‘z jamg‘armalarini ushbu korxonalar aksiyalari orasida 50%, 30% va 20% mutanosibliklarda taqsimlasa, bunday qimmatli qog‘ozlar portfelidan kutilishi mumkin bo‘lgan foydaning qiymati qanday katta- likni tashkil qiladi? Natijalarni muhokama qiling.
    
26. 
    Faraz qilamizki, investor 20 mln. so‘mni eng foydali tarzda joylashtirishni rejalashtirmoqda. U faqat ikkita kompaniya aksiyalaridan birini tanlab olishi yoki investitsiyani ular orasida teng taqsimlashi mumkin. Ushbu aksiyalarning oldingi yillardagi baholari va foyda miq- dorlari haqidagi statistik ma’lumotlarni tahlil qilish birinchi kom- paniyaning ehtimol tutilgan sof foydasi 25% va ikkinchisiniki 23% ekanligini ko‘rsatdi. Sof foydaning o‘rtacha kvadratik farqlanuvini (yoki tavakkalchilik darajasini) hisoblash mos ravishda 30% va 25% ga teng bo‘lgan natijalarni berdi. Ushbu ikkala firmaning aksiyalariga bo‘lgan bozor baholarining orasidagi korrelyatsiya koeffitsiyenti + 0,15 ni tashkil etdi. Quyidagilarni hisoblashingiz lozim bo‘ladi:
    

• 
  ikkala kompaniyaning teng miqdordagi aksiyalaridan iborat bo‘l- gan portfeldan olinadigan foydaning ehtimol tutilgan kattaligini;
  
• 
  bunday qimmatli qog‘ozlar portfelining sof foydasi kattaligining o‘rtacha kvadratik farqlanuvini baholang.
  
• 
  bunday qimmatli qog‘ozlar portfelining tavakkalchilik darajasini ikki firma o‘zgaruvlari orasidagi korrelyatsiya koeffitsiyentining – 0,15 ga teng bo‘lgan kattaligida hisoblang.
  

Olingan natijalarni muhokama qiling.

25. 
    Investitsion loyiha tavsifi:
    

“Abbos” nomli parom xizmati ko‘rsatish firmasi Amudaryodan o‘tish xizmatini ko‘rsatadi. Uning bitta paromi juda ham eskirib qolgan. Ushbu paromni ta’mir qilish uchun 20 mln. so‘m kerak. Keyingi ta’mir va motor remonti 5 yildan so‘ng qilinishi lozim hamda bunga yana 8 mln so‘m kerak bo‘ladi. Agar ushbu ishlar amalga oshirilsa, paromni yana 10 yil ishlatish so‘ng esa paromni 5 mln. so‘mga sotib yuborish mumkin. Paromning hozirgi kundagi narxi taxminan 7 mln. so‘m. Bu eski paromni ishlatib turish uchun yiliga 16 mln. so‘m kerak va olingan daromad yiliga 25 mln. so‘m bo‘lishi kutilmoqda.
Muqobil holda “Abbos” firmasi 36 mln. so‘mga yangi parom sotib olishi mumkin. Ushbu yangi parom 10 yil yaxshi xizmat ko‘rsata oladi, lekin u 5 yildan so‘ng 2,5 mln. so‘mli ta’mir talab qiladi. O‘n yil o‘tganidan so‘ng, ushbu paromni 5 mln. so‘mga sotib yuborish mumkin. Uni ishlatib turish uchun yiliga 12 mln. so‘m kerak va olingan daromad yiliga 25 mln. so‘m bo‘lishi kutiladi. “Abbos” firmasi barcha inves- titsion loyihalardan kamida 18% qaytaruv normasi bo‘lishini talab qiladi (soliqlarni hisobga olmaganda). Yuqorida ko‘rsatilgan ikkala inves- titsion loyihalarni tahlil qilish so‘raladi. Ulardan qaysi birini qabul qilish “Abbos” firmasi uchun foydaliroq bo‘ladi va nima uchun?

25. 
    Quyida “Chorsu gilamlari” firmasining investitsiyalar jalb qilish maqsadida ishlab chiqilgan biznes-rejasi loyihasida aks ettirilgan 7 yillik faoliyat haqida ma’lumotlar berilgan: