Loyiha toshkent davlat yuridik universiteti

Nazorat uchun savollar: 
 
1.  Fuqarolik  huquqida  muddatlarni  turlarga  boʻlish  (klassifikatsiya 
qilish)  asoslari  va  mezonlari  turlichadir.  Mazkur  holatdan  kelib  chiqib, 
aniq  amaliy  ahamiyat  kasb  etishi  nuqtai  nazaridan  fuqarolik  huquqidagi 
muddatlarning alohida turlarini tahlil qiling? 
2.  Da’vo  muddati  buzilgan  fuqarolik  huquqlarini  himoya  qilish 
muddatlari  orasida  alohida  oʻrin  tutadi.  Shu  bois  da’vo  muddatining 
buzilgan huquqlarni himoya qilishdagi protsessual muddatlardan farqlarini 
izohlang? 
3.  Fuqaro  Toʻxtayeva  qoʻshnisi  Aliyevadan  foydalanib,  qaytarib 
berish sharti bilan bir soatga changyutgich oldi. Yarim soatdan soʻng uyni 
tozalab  boʻlgach  Toʻxtayeva  changyutgichni  qoʻshnisiniki  olib  chiqsa, 
Aliyeva  uyda  yoʻq  ekan.  Bir  ozdan  soʻng  Toʻxtayeva  oila  a’zolari  bilan 
chet elga dam olishga joʻnab ketdi va oradan ikki oy oʻtgach qaytib keldi.  
Aliyeva  changyutgichni  soʻrab,  qoʻshnisinikiga  chiqsa  uni  topa 
olmadi.  Bir  hafta  oʻtgach  Aliyeva  oʻzining  chang  yutgichini  qaytarib 
ololmaganligi  sababli,  uylarni  tozalash  boʻyicha  xizmat  koʻrsatadigan 

---

153 
 
firmaga buyurtma berib uylarini tozalatdi. Bu holat Toʻxtayeva chet eldan 
qaytib kelib changyutgichni topshirgunicha davom etdi. Bu vaqt oraligʻida 
Aliyeva  7  marotaba  tozalash  firmasining  xizmatlaridan  foydalanishga 
majbur boʻldi.  
Aliyeva  Toʻxtayevaga  murojaat  qilib  changyutgichni  qaytarib 
bermaganligi  sababli,  tozalash  xizmatiga  toʻlagan  summani  qaytarib 
berishni talab qildi.  
Toʻxtayeva  uzrli  va  asosli  sabablarga  koʻra  dam  olish  safariga 
ketganligini,  changyutgichni  olgandan  soʻng  yarim  soat  oʻtgach  uni  olib 
chiqqanligini, lekin Aliyeva uyida yoʻqligini, changyutgichni qaytarib bera 
olmaganligi  uchun  Aliyeva  aybdorligini,  shuning  uchun  ham  tozalash 
xizmati uchun toʻlangan summani qoplamasligini aytdi.  
Aliyeva sudga da’vo arizasi bilan murojaat qildi.  
Taraflarning  vajlarini  tahlil  qiling  va  ularga  huquqiy  baho  bering? 
Sud  qanday  qaror  chiqarishi  lozim?  Agar  sud  Aliyeva  foydasiga  qaror 
chiqarsa, tozalash firmasiga toʻlanadigan haqning miqdori nimaga asosan 
aniqlanishi  lozim?  Tozalash  firmasiga  toʻlanadigan  haqning  miqdori 
changyutgichning qiymatidan oshib ketsa, sud qanday qaror qabul qilishi 
kerak? 
4.  Qosimov  tanishi  Sobirovning  iltimosiga  koʻra  avtomashinasini 
tegishli  tartibda  rasmiylashtirib,  vaqtincha  foydalanish  uchun  beradi. 
Tomonlar  Qosimovning  birinchi  talabi  bilan  avtomashinani  qaytarish 
zarurligi toʻgʻrisida kelishib oladilar. 2010 yil 16 mayda Qosimov yozma 
shaklda Sobirovdan avtomashinani qaytarishni talab qiladi, lekin 2 kundan 
soʻng  Qosimov  vafot  etadi.  Uning  xotini  Sobirovning  mashinani  qaytarib 
bermaganini  bilardi,  lekin  ma’lum  sabablar  bilan  qaytarib  berishni  talab 
etmaydi. 2013 yil 20 may kuni Sobirov oʻz tashabbusi bilan avtomashinani 
qaytarib  beradi,  lekin  bir  necha  kundan  soʻng  buni  bilmasdan  qilganini 
ma’lum qiladi va mashinani oʻziga qaytarilishini talab qiladi, chunki da’vo 
muddati  oʻtib  ketganini  bilmaydi.  Mashina  oʻziga  qaytarib  berilmasa, 
Sobirov  sudga  murojaat  qilishini  aytadi.  Lekin  Qosimovning  xotini 
avtomashinani qaytarib berishni rad qiladi.  
Taraflarning  vajlariga  huquqiy  baho  bering?  Da’vo  muddatining 
uzilishi  va  qayta  tiklanishi  qoidalari  ushbu  masalaga  aloqadormi?  Ish 
agar sudda koʻrib chiqilsa, kimning foydasiga hal boʻlardi? 
 

---

154