Loyiha toshkent davlat yuridik universiteti

sohalari bilan aloqadorligi 
 
Huquq  nazariyasidan  bizga  ma’lumki,  kishilar  muayyan  jamiyatda, 
muayyan  mamlakatda,  muayyan  davlatda  bir-birlari  bilan  o‘zaro  ijtimoiy 
munosabatlarga kirishgan holda yashaydilar. Ushbu ijtimoiy munosabatlar 
orqali  ular  o‘zlarining  moddiy,  ma’naviy  va  boshqa  ehtiyojlarini 
qanoatlantiradilar,  o‘z  imkoniyatlarini  ro‘yobga  chiqaradilar.  Bunday 
o‘zaro  munosabatlarni  tartibga  soluvchi  xulq-atvor  va  xatti  harakat 
qoidalarining  turlicha  modellari  o‘tmishda  mavjud  bo‘lgan.  Masalan, 
bularning eng ibtidoiy shakli “o‘rmon  qonuni” deb ataladi. Bunda kuchli 
shaxs  boshqalar  uchun  xatti-harakat  qoidalarini  belgilaydi.  Boshqalar 
kuchli  shaxsga  xizmat  qiladilar,  kuchli  shaxs  erk-irodasi  ushbu 
munosabatlar 
harakterini 
belgilovchi 
asosiy 
omil 
hisoblanadi. 
Zo‘ravonlikka  asoslangan  bunday  modelda  manfaatlar  uyg‘unligi 
bo‘lmasligi o‘z o‘zidan ma’lum. Ikkinchi bir holatda esa, har bir shaxs o‘zi 
uchun  va  boshqalar  uchun  xatti-harakat  qoidalarini  belgilashga  urinadi. 
Natijada  manfaatlar  to‘qnashuvi  vujudga  keladi.  Bu  esa  o‘z  o‘zidan 
tartibsizlikka, anarxiyaga, xaosga olib keladi.  
Kishilik  jamiyati  yuqoridagi  modellar  samarasizligini  boshidan 
kechirib,  eng  maqbul  uchinchi  model  –  madaniy  sivilizatsiya  jamiyati 
modelini  yaratgan.  Bunga  ko‘ra  kishilar  o‘zlarining  odatdagi,  doimiy, 
kundalik  munosabatlarida  asrlar  davomida  sinovdan  o‘tgan,  sayqallangan 
adolat,  oqilonalik,  manfaatlar  uyg‘unligiga  xizmat  qiladigan  xulq-atvor 
qoidalarini  ishlab  chiqishgan,  o‘rnatishgan  va  bu  davlatning  tegishli 
yuridik kuchi vositasi bilan ta’minlanadi. Bunday munosabatlarning keng 
doirasi fuqarolik huquqiy munosabatlar bo‘lib hisoblanadi. 
Mamlakatimiz  milliy  huquq  tizimidagi  etakchi  huquq  tarmoqlaridan 
biri 
bo‘lib 
fuqarolik 
huquqi 
hisoblanadi. 
Fuqarolik 
huquqi 

---

15 
 
mamlakatimizda  bozor  munosabatlari  keng  rivojlanayotgan,  fuqarolik 
jamiyati  shakllanayotgan,  kishilarni  imkoniyatlarini  ro‘yobga  chiqarishni 
ta’minlash maqsadlarida mulkiy munosabatlarni hamda mulkiy harakterda 
bo‘lmagan  shaxsiy  munosabatlarni  tartibga  solish,  mustahkamlashga 
qaratilgan huquqiy normalar yig‘indisidan iboratdir. 
  
Boshqacha  qilib  aytganda,  fuqarolik  huquqi  –  huquqiy  jihatdan