Loyiha toshkent davlat yuridik universiteti

2-§. Ovoz berilni tashkil etish va o’tkazish. 
                                                           
1
 Saylоv buylletenlarini tayyorlash 12-mavzuda yoritilgan. 

---

176 
 
Saylov  kuni  ovoz  berish  binosi  uchastka  saylov  komissiyasi  a’zolarining 
uchdan  ikki  qismi  xozir  bo’lganda  ochiladi.  Uchastka  saylov  komissiyasining  raisi 
komissiya  a’zolari  xozirligida  saylov  qutisini  muhrlaydi,  saylov  byulletenlarini  va 
saylovlarining  ro’yxatlarini  komissiya  a’zolari  o’rtasida  taqsimlaydi  hamda  saylov 
boshlanganligini  e’lon  qiladi.  Saylov  byullettenlarining  umumiy  soni  alohida  hujjat 
bilan  rasmiylashtiriladi.  Saylov  qutilarini  muhrlashda,  kuzatuvchilar,  deputatlarning 
ishonchli  vakillari,  siyosiy  partiyalarning  vakolatli  vakillari,  ommaviy  axborot 
vositalari vakillari ishtirok etishlari mumkin. 
Ovoz  berishga  kelgan  har  bir  saylovchi  o’z  shaxsini  tasdiqlovchi  hujjat 
ko’rsatishi  kerak.  Shu  hujjat  va  saylovchilar  ro’yxati  asosida  saylovchiga  byulleten 
beriladi va u byulleten olganligi haqida ro’yxatga imzo qo’yadi. 
Agar  saylovchi  biron  bir  sababga  ko’ra  ro’yxatga  kiritilmagan  bo’lsa,  uning 
shaxsi,  fuqaroligi  va  turar  joyini  tasdiqlovchi  hujjatga  asosan  (bu  asosan  pasport 
hisoblanadi)  saylovchilar  ro’yxati  ilovasiga  qo’shiladi  va  unga  asosan  byulleten 
beriladi. 
Saylovchi  byulleten  olgach  yashirin  ovoz  berish  kabinasiga  kirib,  byulletenni 
to’ldiradi.  Shu  vaqtda  kabinada  ovoz  beruvchidan  boshqa  hech  kim  bo’lmasligi 
kerak.  Agar  saylovchi  mustaqil  byulletenini  to’ldirish  imkoniga  ega  bo’lmasa,  o’z 
xohishiga  ko’ra  biron  kishini  kabinaga  taklif  qilib,  byulletenni  to’ldirishda  uning 
yordamidan  foydalanishi  mumkin.  Faqat  byulleten  to’ldirishga  yordam  beruvchi 
shaxs kuzatuvchilardan, nomzodlarning ishonchli vakillaridan bo’lmasligi kerak. 
Ovoz  beruvchi  byulletendagio’zi  xohlagan  nomzodning  familiyasi  ro’parisi 
o’ng  tomonida  joylashgan  bo’sh  kvadratga  belgi-krestik  kiritib  qo’yadi.  Bu 
saylovchini shu nomzodni yoqlab ovoz berganini bildiradi.  
Ovoz  berilgan  byulleten  saylov  qutisiga  tashlanadi.  Mobodo  saylovchi 
byulleteni  buzib  qo’ysa,  uning  iltimosiga  ko’ra  boshqa  byulleten  beriladi.  Buzilgan 
byulletenlar hisobga olinishi, bekor qilinishi va alohida saqlanishi lozim. 
Saylov  to’g’risidagi  qonunlar  saylov  kuni  o’z  yashash  joyida  bo’lmagan 
saylovchilarni ovoz berish tartibini ham alohida mustahkamlagan. 
Saylov kuni o’z yashash joyida bo’lish imkoniyatiga ega bo’lmagan saylovchi 
muddatidan oldin ovoz berish huquqiga ega. 
Deputatlar  saylovi  to’g’risidagi  qonunlarga  ko’ra,  muddatidan  oldin  ovoz 
berish  saylovga  o’n  kun  qolganda  boshlanadi  va  saylovga  bir  kun  qolganda 
tugatilgan. Muddatidan oldin ovoz berishni o’tkazish vaqti okrug saylov komissiyasi 
tomonidan  belgilinadi  va  saylovchilarning,  kuzatuvchilarning,  OAV  vakillari 
e’tiboriga еtkaziladi. 
Saylovchi  muddatidan  oldin  ovoz  berish  uchun  saylov  kuni  yashash  joyida 
bo’lmasligi sabablarini ko’rsatib, (ta’til, xizmat safari, chet elga chiqish va boshqalar) 
ariza  bilan  uchastka  saylov  komissiyasiga  murojaat  qilib,  saylov  varaqasini  oladi. 
Saylovchi saylov varaqasini olgani haqida saylov komissiyasining kamida ikki nafar 
a’zosi  xozirligida  saylovchilar  ro’yxatiga  imzo  qo’yadi  va  maxsus  xonada  varaqani 
to’ldirib,  varaqani  yopiq  konvertda  saylov  komissiyasiga  topshiradi.  Konvertning 
еlimlangan  joyiga  komissiyaning  ikki  nafar  a’zosi  imzo  qo’yadi  va  u  komissiya 
muhri, saylovchi imzosi bilan tasdiqlanadi. 

---

177 
 
Prezident  saylovi  to’g’risidagi  qonunda  muddatidan  oldin  ovoz  berish 
qachondan boshlanib, qachon tugashi ko’rsatilmagan. 
Barcha saylovlarda ayrim saylovchilar salomatligi tufayli ovoz berish binosiga 
kela  olmaydigan  bo’lsa,  ularning  iltimosiga  binoan,  uchastka  saylov  komissiyasi, 
komissiyaning kamida ikki a’zosiga ovoz berishni shu saylovchilar turgan (istiqomat 
joyida)  joyida tashkil  qilishni topshiradi. Uchastka binosidan  tashqarida ovoz  berish 
faqat saylov kuni fuqarolarning yozma yoki og’zaki murojaati assosida tashkil etiladi. 
Uchastka  saylov  komissiyasi  binosidan  tashqarida  o’tkazilgan  ovoz  berishda  ham 
kuzatuvchilar  ishtirok  etish  mumkin.  Bunday  ovoz  berish  maxsus,  belgilangan 
tartibda muhrlangan qutilarga byulleten tashlash orqali o’tkaziladi. Saylov binosidan 
tashqarida  ovoz  berishni  o’tkazish  uchun  borayotgan  saylov  komissiyasi  a’zolari 
ixtiyorida  muhrlangan  ko’chma  saylov  qutisi  va  faqat  zarur  miqdordagi 
rasmiylashtirilgan byulletenlar bo’lishi lozim.  
Saylov o’tkazishning xalqaro tajribasida ovoz berishda byulleten to’ldirishdan 
tashqari boshqacha usullardan ham foydalaniladi.  
 
Masalan AQShda ovoz berishda maxsus mashinalardan ham foydalaniladi. Bundan tashqari 
saylov  kuni  yashash  joyida  bo’lmaganlarni  ovoz  berishni  tashkil  qilishda  ham  xorijiy 
mamlakatlarda  turli  yo’llardan  foydalanadi.  Bunday  saylovlar  germaniyada  pochta  orqali  ovoz 
berish, Fransiyada ovoz berishni (ishonch qog’ozi orqali) boshqa kishiga topshirishi mumkin.
1