Loyiha toshkent davlat yuridik universiteti

 
Koloniyalar va turmalarda jazoni o’tash  
tushunchasi va asoslari 
 
Koloniya  va  turmalarda  jazoni  o’tash  tushunchasining  alohida  ta’rifi 
jinoyat-ijroiya  qonunchiligida  berilmagan.  Shuningdek,  bu  xususda 
darsliklarda ham aniq bir ta’rif keltirilmagan.  
Jinoyat  va  jinoyat-ijroiya  qonunlari  normalariga  asoslangan  holda, 
koloniya va turmalarda jazoni o’tash tushunchasiga ta’rif berish mumkin. 
 
  Koloniya va turmalarda jazoni o’tash deganda, sud tomonidan jazo 
tayinlangan shaxsni JIKda belgilangan tartib qoidalarga muvofiq, jazoni ijro 
etishning  maqsad  va  vazifalari,  shakli,  mahkumlar  bilan  ishlash  usullari, 
mahkumga  bo’lgan  talabni  belgilaydigan,  ozodlikdan  mahrum  qilish 
tarzidagi jazoni tegishli koloniya va turmada o’tash tartibi tushuniladi.         
 
Koloniya va turmalarda jazoni o’tashning huquqiy asoslari 1994-yil 22-
sentabrda  qabul  qilingan  O’zbekiston  Respublikasi  Jinoyat  kodeksi  hamda 
1997-yil  25-aprelda  qabul  qilingan  Jinoyat-ijroiya  kodeksida  belgilangan. 
Shuningdek,  2012-yil  29-dekabrda  O’zbekiston  Respublikasi  Ichki  ishlar 
vazirining  174-sonli  buyrug’i  (ro’yxat  raqami  2495,  2013-yil  29-iyul)  bilan 
tasdiqlangan  O’zbekiston  Respublikasi  Ichki  ishlar  vazirligi  ozodlikdan 
mahrum  qilish  turidagi  jazoni  ijro  etish  muassasalarining  ichki  tartib 
qoidalari  ham  koloniya  va  turmalardagi  jazoni  o’tashning  tartib-qoidalarni 
o’zida  aks  ettirgan  [O’zbekiston  Respublikasi  qonun  hujjatlari  to’plami, 
2013-y., 31-son, 414-modda]. 
11-BOB  

---

178 
 
O’zbekiston 
Respublikasi 
Jinoyat 
kodeksining 
50-moddasi  
va 
Jinoyat-ijroiya 
kodeksining 
45-moddasida 
jazoni 
ijro 
etish 
koloniyalarining 4 ta turi ko’rsatilgan bo’lib, ular: 
– manzil-koloniyalari; 
– umumiy tartibli koloniyalar; 
– qattiq tartibli koloniyalar;  
– maxsus tartibli koloniyalar. 
Jazoni ijro etish koloniyalarining turlariga qarab u yerlardagi sharoitlari 
ham  bir-biridan  farqlanadi.  Bunday  farqlanishga  asosan,  sud  mahkumning 
shaxsi, ijtimoiy xavfliligi, jinoyati og’irligi masalalariga to’g’ri baho berish 
imkoniyati  yaratilgan.  Jumladan,  manzil  koloniyasida  saqlanayotganlarning 
sharoiti ozod shaxslar hayotiga juda yaqinlashtirilgan bo’lsa, maxsus tartibli 
koloniyalarda  mahkumlar  harbiy  qismlarning  nazorat  tarkibi  nazoratchilari 
va  muassasaning  turma  ko’rinishidagi  nazorati  ostida  kamera  tipidagi 
koloniyasida saqlanishi nazarda tutiladi. Koloniyalarning bunday farqlanishi 
mahkumlarni  ahloqan  tuzatish  va  ularni  to’g’ri  yo’lga  o’rgatish  uchun 
yaratilgan tizim hisoblanadi. 
 
Ozodlikdan  mahrum  etishga  hukm  qilinayotgan  erkaklar  JKning  50-
moddasida  belgilangan  tartibda  yuqorida  qayd  etilgan  barcha  turdagi  jazoni 
ijro  etish  koloniyalariga,  ayollar  esa,  faqat  manzil-koloniyalar,  umumiy 
tartibli  koloniyalar,  qattiq  tartibli  koloniyalarga  jazoni  o’tash  uchun 
yuborilishi mumkin. Boshqacha aytganda, ayollarga nisbatan maxsus tartibli 
koloniyalarda jazoni o’tash tayinlanmaydi.