Loyiha toshkent davlat yuridik universiteti

 

540 

 

Aniqladi: 

Arizachi (F.I.O.) Mirobod tumani sud ijrochilari bo‘limi sud ijrochisi (F.I.O.)ning 

qarori  ustidan  shikoyat  bilan  sudga  murojaat  qilib,  uni  O‘zbekiston  Respublikasidan 

chiqishini  vaqtincha  cheklash  to‘g‘risida  qarorini  bekor  qilishni  va  ma’naviy  zararni 

undirishni so‘ragan. 

Sudning  2013-yil  24-aprel  kunidagi  ajrimi  bilan  (F.I.O.)ning  ma’naviy  zararni 

undirish  haqidagi  talabi  yuzasidan  ish  yurituv  arizachi  mazkur  talabdan  voz 

kechganligi sababli tugatilgan. 

Sud  majlisida  arizachi  (F.I.O.)  shikoyatini quvvatlab,  Fuqarolik ishlari bo‘yicha 

Mirobod tumanlararo sudining 2006-yil 23-avgust kunidagi sud buyrug‘iga asosan u 

sobiq  turmush  o‘rtog‘i  (F.I.O.)ning  foydasiga  bir  nafar  farzandi  ta’minoti  uchun 

aliment to‘lash belgilanganligini, undiruvchining arizasiga asosan Mirobod tumani sud 

ijrochilari uning ish joyidagi ijro hujjatini qaytarib olishganligini va 2009-yil 9-yanvar 

kunidan  majburiy  tartibda  aliment  undirish  to‘xtatilganligini,  2010-yil  dekabr  oyida 

(F.I.O.) sud ijrochisiga ariza bilan murojaat qilib, majburiy tartibda aliment undirishni 

davom ettirishni so‘raganligini, o‘sha vaqtdan beri (F.I.O.)ga har oyda aliment to‘lab 

kelayotganligini,  sud  ijrochisi  tomonidan  hozirgi  kunda  undan  2009-yil  9-yanvar 

kunidan  boshlab  aliment  bo‘yicha  qarzi  borligini  xabar  qilib  qarzni  to‘lashini  talab 

qilayotganligini, biroq qarz summasini aytishdan va rasmiy tartibda uni qarzi miqdorini 

hujjat  bilan  tasdiqlab  berishdan  bosh  tortib  kelayotganligini,  shuningdek,  aliment 

bo‘yicha  uni  hech  qanday  qarzi  yo‘qligini  bila  turib,  uni  respublikadan  chet  elga 

chiqishini cheklab qo‘yganligini bayon qilib, suddan shikoyatni qanoatlantirishni, sud 

ijrochisining  chiqish  huquqlarini  vaqtincha  cheklash  to‘g‘risidagi  qarorini  bekor 

qilishni so‘radi. 

Dastlabki  sud  majlisida  Mirobod  tumani  sud  ijrochilari  bo‘limi  vakili  (F.I.O.) 

arizachining shikoyatini tan olmasdan, ushbu ijro ishi bo‘yicha 2009-yil yanvar oyida 

da’vogarning  turmush  o‘rtog‘i  ularga  ariza  bilan  murojaat  qilib,  o‘z  xohishiga  ko‘ra 

ijro varaqasini qaytarib olganligini, 2010-yil dekabr oyida undiruvchi ularga ariza bilan 

murojaat  qilib,  unda  qarzdor  alimentni  2009-yildan  2010-yil  noyabr  oyigacha 

to‘lamaganligini ko‘rsatib, aliment undirishni davom ettirishni so‘raganligini, shundan 

so‘ng sud ijrochisi tomonidan ijro harakatlari davom ettirilganligini, ijro ishi davomida 

qarzdor  tomonidan  ish  haqi  to‘g‘risida  ma’lumot  taqdim  qilinmaganligi  sababli, 

o‘rtacha oylik ish haqidan kelib da’vogarning alimentdan qarzi hisoblab chiqilganligini 

va  aliment  qarzi  mavjudligi  uchun  uning  respublikadan  chetga  chiqishi  taqiqlab 

qo‘yilganligini, arizachi aliment to‘lab kelganligi to‘g‘risida hech qanday hujjat taqdim 

qilmaganligini bayon qilib, suddan shikoyatni qanoatlantirishni rad qilishni so‘radi.  

---

FUQAROLIK ISHLARI BO‘YICHA PROTSESSUAL HUJJATLARLARDAN NAMUNALAR 

 

541 

 

Oxirgi sud majlisiga Mirobod tumani sud ijrochilari bo‘limi vakili (F.I.O.) tegishli 

tartibda ogohlantirilishiga qaramasdan, sud majlislariga kelmaganligi sababli fuqarolik 

ishini FPKning 174-moddasiga asosan ishni uning ishtirokisiz ko‘rib chiqishni lozim 

topdi.  

Sud majlisiga uchinchi shaxs sifatida jalb etilgan (F.I.O.) arizachining shikoyatini 

tan olmasdan,       2008-yilning oxirida arizachi bilan aliment to‘lash borasida o‘zaro 

kelishganligini, arizachi unga sud ijrochilari bo‘limidan ijro varaqani qaytarib olishni 

so‘raganligini  va  unga  farzandi  ta’minoti  uchun  o‘zi  aliment  to‘lab  turishini  va’da 

qilganligini,  shundan  keyin  u  2009-yil  yanvar  oyida  ijrochilardan  ijro  varaqalarini 

chaqirib olganligini, lekin arizachi farzandi ta’minoti uchun 2009-yil yanvaridan 2010-

yil avgust oyigacha aliment to‘lamaganligini, 2010-yil avgust oyida u ijro varaqalarni 

ijroga  topshirganligini  va  arizachi  tomonidan  to‘lanmagan  aliment  summalarini  ham 

undirib berishni so‘raganligini, arizachida aliment qarzdorligi bo‘lganligi uchun unga 

chetga  elga  chiqishga  taqiq  qo‘yilganligini,  ariza  ushbu  aliment  summalarini  unga 

to‘lamaganligini  bayon  qilib,  suddan  arizachining  shikoyatini  qanoatlantirishni  rad 

qilishni so‘radi.  

Sud,  taraflarning  tushuntirishlarini  tinglab,  ish  hujjatlarini  muhokama  etib  va 

to‘plangan dalillarga huquqiy baho berib, arizachining talablarini asosli deb hisoblab, 

quyidagilarga ko‘ra uni qanoatlantirishni lozim deb topdi. 

FPKning  269-moddasiga  binoan,  fuqaro  o‘zining  huquqlari  va  erkinliklarini 

buzadigan  xatti-harakatlar  (qarorlar) ustidan  bevosita  sudga  yoki  bo‘ysunuv  tartibida 

yuqori organga, mansabdor shaxsga murojaat qilishga haqli. 

Sudda  aniqlanishicha,  Fuqarolik ishlari bo‘yicha  Mirobod tumanlararo  sudining 

2006-yil  23-avgustdagi  194-sonli  buyrug‘iga  asosan  qarzdor  (F.I.O.)  dan  undiruvchi 

(F.I.O.)  ning  foydasiga  voyaga  yetmagan  (F.I.O.)  ning  ta’minoti  uchun  u  voyaga 

yetgunga  qadar  har  oydagi  oylik  ish  haqi  va  boshqa  daromadlarining  ¼  qismi 

miqdorida aliment undirish belgilangan.  

2009-yilning  9-yanvar  kuni  undiruvchi  (F.I.O.)  Mirobod  tumani  sud  ijrochilari 

bo‘limiga murojaat qilib, unda qarzdor (F.I.O.) bilan kelishganligini ko‘rsatib, aliment 

undirish  bo‘yicha  ijro  varaqasini  o‘ziga  qaytarishni  so‘ragan  va  sud  ijrochilari 

tomonidan ijro varaqalari undiruvchiga qaytarilgan.  

Undiruvchi (F.I.O.) 2010-yil dekabrda Mirobod tumani sud ijrochilari bo‘limiga 

murojaat  qilib,  qarzdor  (F.I.O.)dan  aliment  undirish  bo‘yicha  ijro  varaqalarni  qayta 

topshirib,  aliment  undirishni  davom  ettirishni  hamda  qarzdordan  uning  foydasiga 

2009-yil  yanvardan  2010-yil  noyabr  oyigacha  bo‘lgan  davr  uchun  alimentdan 

qarzdorlikni undirib berishni so‘ragan.  

O‘zbekiston Respublikasi “Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish 

to‘g‘risida”gi  Qonunning  42

1

-moddasiga  ko‘ra,  sud  hujjati  asosida  berilgan  ijro 

hujjatidagi  yoki  ijro  hujjati  bo‘lgan  sud  hujjatidagi  talablar  belgilangan  muddatda 

---

FUQAROLIK ISHLARI BO‘YICHA PROTSESSUAL HUJJATLARLARDAN NAMUNALAR 

 

542 

 

qarzdor  jismoniy  shaxs  tomonidan  uzrsiz  sabablarga  ko‘ra  ijro  etilmaganda,  sud 

ijrochisi  undiruvchining  arizasi  bo‘yicha  yoki  o‘z  tashabbusi  bilan  qarzdor  jismoniy 

shaxsning O‘zbekiston Respublikasidan chiqishini vaqtincha cheklash to‘g‘risida qaror 

chiqarishga haqli. 

Mirobod tumani sud ijrochilari bo‘limi sud ijrochisi tomonidan 2013-yil 6-fevral 

kunidagi qarorga asosan, qarzdor (F.I.O.) ning aliment to‘lovidan qarzi borligi sababli 

uning respublikadan chetga chiqish huquqlari vaqtincha cheklangan.  

Yuqorida ta’kidlanganidek, undiruvchi (F.I.O.) tomonidan 2009-yil yanvar oyida 

ijrochilardan  ijro  varaqalarini  chaqirib  olganligi  sababli  arizachi  (F.I.O.)dan  2009-yil 

yanvaridan 2010-yil avgust oyiga qadar aliment undirilmagan. Ushbu holatda mazkur 

davr  yuzasidan  aliment  qarzdorligi  hisoblanishi  asossiz  hisoblanadi,  chunki  bu  davr 

uchun aliment undirilmagani arizachi (F.I.O.)ning aybi sababli vujudga kelmagan. 

“Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish to‘g‘risida”gi Qonunning 

42

1

-moddasida ko‘rsatilgan talablar, ya’ni sud hujjati asosida berilgan ijro hujjatidagi 

yoki  ijro  hujjati  bo‘lgan  sud  hujjatidagi  talablar  belgilangan  muddatda  qarzdor 

jismoniy  shaxs  tomonidan  uzrsiz  sabablarga  ko‘ra  ijro  etilmagandagina  sud  ijrochisi 

qarzdor  jismoniy  shaxsning  O‘zbekiston  Respublikasidan  chiqishini  vaqtincha 

cheklash to‘g‘risida qaror chiqarishga haqli bo‘lsa-da, sud ijrochisi (F.I.O.)dan 2009-

yil  yanvaridan  2010-yil  avgust  oyiga  qadar  aliment  undirilmaganida  ijro  varaqalar 

undiruvchining arizasiga asosan qaytarib olinganiga e’tibor qaratmagan. 

Bundan  tashqari,  mazkur  ishni  sudda  ko‘rish  davomida  Mirobod  tuman  sud 

ijrochilari  bo‘limi  vakili  tomonidan  arizachi  (F.I.O.)ning  aliment  qarzdorligi 

to‘g‘risidagi ma’lumot ham taqdim qilinmadi.  

FPKning  271-moddasi  2-qismiga  asosan,  sud  shikoyatning  asosli  ekanligini 

aniqlasa, shikoyatga sabab bo‘lgan xatti-harakatni (qarorni) g‘ayriqonuniy deb topadi, 

fuqaroning  talabini  qanoatlantirish  vazifasini  yuklaydi,  unga  nisbatan  qo‘llangan 

javobgarlik  choralarini  bekor  qiladi  yoki  uning  buzilgan  huquqlari  va  erkinliklarini 

boshqa yo‘llar bilan tiklaydi. 

Sud  yuqoridagi  qonun  talablari  hamda  ish  holatlaridan  kelib  chiqqan  holda 

shikoyatda  keltirilgan  talablarni  asosli  deb  hisoblaydi  va  shikoyatni  qanoatlantirish 

hamda  Mirobod  tumani  sud  ijrochilari  bo‘limining  arizachi  (F.I.O.)  ning  chiqish 

huquqlarini  vaqtincha  cheklash  to‘g‘risidagi  qarorini g‘ayriqonuniy  deb  topib,  ushbu 

qarorni bekor qilishni lozim deb hisoblaydi. 

Sud  davlat  boji  masalasini  muhokama  qilib,  FPKning  120-moddasi  hamda 

O‘zbekiston  Respublikasi  Vazirlar  Mahkamasining  1994-yil  3-noyabrdagi  533-sonli 

qarori  bilan  tasdiqlangan  “Davlat  boji  stavkalari”ning  1-qismi  “b”  bandiga  muvofiq 

muhokama  qilib,  96105  so‘m  davlat  bojini  bevosita  Hamza  tumani  sud  ijrochilari 

bo‘limidan davlat foydasiga undirishni lozim deb topadi. 

---

FUQAROLIK ISHLARI BO‘YICHA PROTSESSUAL HUJJATLARLARDAN NAMUNALAR 

 

543 

 

Yuqoridagilarga  binoan,  O‘zbekiston  Respublikasi  “Sud  hujjatlari  va  boshqa 

organlar hujjatlarini ijro etish to‘g‘risida”gi Qonuni,

 FPKning 120-, 174-, 269-, 271-, 

203–206-moddalarini qo‘llab, sud