Loyiha toshkent davlat yuridik universiteti

 

---

BIRINCHI INSTANSIYA SUDI TOMONIDAN CHIQARILADIGAN AJRIMLAR 

 

81 

 

V BОB

 

3-§. Xususiy ajrimning mazmuni va uni rasmiylashtirish tartibi 

Ma’lumki, FPKning 4-moddasi ikkinchi qismiga ko‘ra, fuqarolik sud 

ishlarini  yuritish  qonuniylik  va  huquq-tartibotni  mustahkamlashga, 

demokratiyani,  ijtimoiy  adolatni,  fuqarolar  o‘rtasida  tinchlik  va  milliy 

totuvlikni ta’minlashga ko‘maklashishi lozimligi nazarda tutilgan. Fuqarolik 

sud  ishlarini  yuritishning  ushbu  vazifalari,  avvalo,  ish  yuzasidan  qonuniy, 

asosli  va  adolatli  hal  qiluv  qarorlari,  qaror  va  ajrimlar  chiqarish  orqali 

amalga  oshiriladi.  Shuningdek,  protsessual  qonunchilik  fuqarolik  ishlari 

bo‘yicha  qonuniylik  va  huquq-tartibotni  mustahkamlash  maqsadida 

qo‘shimcha  protsessual  choralarni  belgilaydi.  Xususan,  fuqarolik  ishlari 

bo‘yicha xususiy ajrim shular jumlasidandir. 

Xususiy  ajrimlar  sudning  boshqa  ajrimlaridan  o‘zining  maqsadi  bilan 

alohida ajralib turadi. Sud fuqarolik ishini ko‘rayotganida ayrim mansabdor 

shaxslar  yoki  fuqarolar  tomonidan  qonuniylik  va  huquq-tartibot 

buzilganligini aniqlasa, FPKning 19-moddasiga ko‘ra, xususiy ajrim (qaror) 

chiqarib,  uni  tegishli  organlar  va  mansabdor  shaxslarga  yuboradi.  Ushbu 

shaxslar xususiy ajrimning (qarorning) nusxasini olgan kundan e’tiboran bir 

oylik  muddat  ichida  o‘zlari  ko‘rgan  choralar  to‘g‘risida  sudga  xabar 

qilishlari talab etiladi. 

Aytish  joizki,  xususiy  ajrimlar  sudning  boshqa  ajrimlari  kabi 

rasmiylashtirilsa ham, o‘ziga xos xususiyatlari bilan ajralib turadi. Xususiy 

ajrimlarning  o‘ziga xos xususiyatlaridan biri  - u qonunchilikning buzilishi 

va nizolarning yuzaga kelishini oldini olish masalalari yuzasidan chiqarilib, 

sud organlarining fuqarolik ishlarini mazmunan ko‘rib, hal qilish davomida 

qonunchilikning buzilishini oldini olish bo‘yicha protsessual qonunchilikda 

mustahkamlab  qo‘yilgan  vazifalarini  amalga  oshirishning  muhim 

protsessual  vositalaridan  biri  sifatida  e’tirof  etiladi.  Chunki  sud  organlari 

fuqarolik ishlari yuzasidan odil sudlovni amalga oshirish bilan bir qatorda 

ish yuzasidan muayyan qonun buzilishining oldini olish ishlarini olib borish 

imkoniyatiga ham ega bo‘ladilar va bu imkoniyat xususiy ajrim chiqarish 

orqali ro‘yobga chiqadi. 

---