Loyiha toshkent davlat yuridik universiteti

 

415 

 

Aniqladi: 

 

Arizachi  (F.I.O.)  sudga  Toshkent  shahar  Uchtepa  tumani  budjetdan  tashqari 

Pensiya  jamg‘armasi  mansabdor  shaxsining  noqonuniy  xatti-harakatlari  ustidan 

shikoyat bilan murojat qilib, unda u 20 yil davomida mehnat qilib nafaqaga chiqadigan 

yoshga  yetganida,  pensiya  olish  maqsadida  barcha  hujjatlarini  yig‘ib,  O‘zbekiston 

Respublikasi  Moliya  vazirligi  huzuridagi  Budjetdan  tashqari  Pensiya  jamg‘armasi 

Toshkent  shahar  Uchtepa  tuman  bo‘limiga  murojaat  qilganligi,  unga  20-21  yillik 

mehnat stajlarini hisoblashning o‘rniga nimagadir kerakli ma’lumotlar yo‘q deb, 17 yil 

11 oy 21 kunlik mehnat stajini rasmiylashtirib, 2012-yil 20- yanvar kunidan e’tiboran 

248.009,67  so‘m  pensiya  maoshi  belgilanganligi,  qolgan  2  yil  3  oylik  mehnat  staji 

hisoblamaganligi  va  u  mehnat  qilgan  tashkilotlar,  ya’ni  “Mashael  Maxdavi”  firmasi 

bilan hamkor tashkilotda bosh hisobchi lavozimida 2–3 yillik mehnat faoliyati inobatga 

olishmaganligi, u pensiya jamg‘armasi tomonidan ushbu hisoblanmagan mehnat stajini 

hisoblab,  pensiyaga  qo‘shib  berishini  so‘rab  murojaat  qilganida,  unga  rad  javobi 

berilganligi  va  sudga  murojaat  qilish  huquqi  tushuntirilganligi,  davriy  faoliyati 

“Mashael  Maxdavi”  tashkiloti  “Qatartol  Kamolot”  tashkilotiga  qarashli  binoda  ijara 

shartnomasi  asosida  faoliyat  olib  borayotgan  tashkilot  bilan  bevosita  bog‘liq 

bo‘lganligi,  u  esa  ushbu  tashkilotda  1999-yil  1-iyuldan  1999-yil  31-dekabrga  qadar, 

2000-yil  3-yanvardan  2000-yil  31-dekabrga  qadar  bosh  hisobchi  lavozimida  faoliyat 

yuritganligi, hozirda mazkur tashkilotlar umuman faoliyat yuritmayotganligi va barcha 

arxiv  hujjatlari  yo‘q  qilinganligi  bois  unda  ushbu  tashkilot  haqida  deyarli  ma’lumot 

yo‘qligi,  shunga  qaramasdan  uning  mehnat  daftarchasida  ushbu  faoliyat  ko‘rsatgan 

davr  uchun,  ya’ni  1999-yil  1-iyuldan  2000-yil  31-dekabrga  qadar  bo‘lgan  mehnat 

stajining muhri bosilgan bo‘lishiga qaramasdan, inobatga olinmayotganligi, uning 2-3 

yillik staji pensiya jamg‘armasi tomonidan asossiz inobatga olinmay kelinayotganligi 

bois, suddan budjetdan tashqari pensiya jamg‘armasining Uchtepa tuman bo‘limining 

xatti-harakatlarini  noqonuniy  deb  topishni  va  uning  pensiya  stajini  qayta  hisoblab 

chiqish vazifasini yuklashni so‘ragan. 

Sud  majlisida  arizachi  (F.I.O.)  shikoyatini  quvvatlab,  shikoyatini  to‘liq 

qanoatlantirishni so‘radi. 

Sud  majlisida  Toshkent  shahar  Uchtepa  tuman  budjetdan  tashqari  Pensiya 

jamg‘armasi  vakili  (F.I.O.)    shikoyatni  tan  olmasdan,  O‘zbekiston  Respublikasi 

Vazirlar  Mahkamasining  2011-yil  8-sentabrdagi  “Davlat  Pensiyalarini  tayinlash  va 

to‘lash tartibini yanada takomillashtirishga yo‘naltirilgan normativ huquqiy hujjatlarni 

tasdiqlash to‘g‘risida”gi 252-sonli qarorining 2-ilovasi 57-bandiga muvofiq, “Ish staji 

to‘g‘risidagi  taqdim  etilgan  hujjatlarning  asoslanganligi  va  ishonchliligini  aniqlash 

maqsadida  Pensiya  jamg‘armasi  bo‘limi:  ish  stajini  tasdiqlash  uchun  taqdim  etilgan 

hujjatlarning  mazmunini  va  zarur  tarzda  rasmiylashtirilganligini  baholaydi  hamda 

---

FUQAROLIK ISHLARI BO‘YICHA PROTSESSUAL HUJJATLARLARDAN NAMUNALAR 

 

416 

 

zarurat bo‘lganda ular berilishining asoslanganligini tekshirish to‘g‘risida qaror qabul 

qilishi; zarur hollarda mehnat faoliyatining ayrim davrlarini ish staji davriga hisobga 

olish yoki hisobdan chiqarib tashlash to‘g‘risida qaror chiqarishi nazarda tutilishi; 76-

bandida  “Ish  stajini  tasdiqlash  uchun  taqdim  etiladigan  hujjatlar  mansabdor  shaxs 

tomonidan  imzolanishi  va  tashkilotning  asosiy  muhri  bilan  tasdiqlanishi  kerak”  deb 

ko‘rsatilganligi, (F.I.O.) ga 2012-yil 20-yanvarda yoshga doir pensiya tayinlanganligi, 

pensiya va nafaqalar tayinlash komissiyasi tomonidan uning umumiy mehnat staji 17 

yil 11 oy 21 kun hisobida olinganligini, arizachida “Mashael Maxdavi” tashkilotida 

1999-yil  1-iyuldan  2000-yil  31-dekabrga  qadar  ishlagani  to‘g‘risida  mehnat 

daftarchasidan tashqari hech qanday hujjatlari, ya’ni arxiv ma’lumotnomasi, buyruqlar 

kitobi,  shaxsiy  hisob  varaqasi  yoki  oylik  ish  haqining  hisob-kitobi  haqida  ma’lumot 

yo‘qligi sababli arizachiga rad javobi berilganligini bildirdi. 

Toshkent  shahar  Uchtepa  tuman  budjetdan  tashqari  Pensiya  jamg‘armasi  vakili 

(F.I.O.) keyingi sud majlislariga kelmasdan, sudning nomiga ariza bilan murojaat qilib, 

ishni uning ishtirokisiz ko‘rib chiqishni so‘ragan. 

Bunday  holatda,  sud  ishni  FPKning  174-moddasiga  asosan  Toshkent  shahar 

Uchtepa tuman budjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasi vakili (F.I.O.)ning ishtirokisiz 

ko‘rib chiqishni lozim topadi.   

Sud  taraflar  hamda  guvohlarning  bayonotini  tinglab,  Uchtepa  tumani  prokuror 

yordamchisi  (F.I.O.)ning  fikrini  eshitib,  ish  hujjatlari  bilan  tanishib  chiqib, 

quyidagilarga asosan arizachining shikoyatini qanoatlantirishni lozim topadi. 

FPKning  269-moddasiga  ko‘ra,  fuqaro  o‘zining  huquqlari  va  erkinliklarini 

buzadigan  xatti-harakatlar  (qarorlar) ustidan  bevosita  sudga  yoki  bo‘ysunuv  tartibida 

yuqori  organga,  mansabdor  shaxsga  murojaat  qilishga  haqli.  Bo‘ysunuv  tartibidagi 

yuqori organ va mansabdor shaxslar shikoyatni bir oy muddat ichida ko‘rib chiqishi 

shart. Agar fuqaroning shikoyatiga rad javobi berilsa yoki u shikoyat bergan kunidan 

e’tiboran bir oy ichida javob olmasa, shikoyat bilan sudga murojaat qilishga haqli. 

FPKning 271-moddasiga ko‘ra, sud shikoyatni ko‘rib chiqish natijalari bo‘yicha 

hal  qiluv  qarori  chiqaradi.  Sud  shikoyatning  asosli  ekanligini  aniqlasa,  shikoyatga 

sabab  bo‘lgan xatti-harakatni (qarorni)  g‘ayriqonuniy deb  topadi,  fuqaroning talabini 

qanoatlantirish  vazifasini  yuklaydi,  unga  nisbatan  qo‘llangan  javobgarlik  choralarini 

bekor  qiladi  yoki  uning  buzilgan  huquqlari  va  erkinliklarini  boshqa  yo‘llar  bilan 

tiklaydi.  

Agar  sud  shikoyatga  sabab  bo‘lgan  xatti-harakat  (qaror)  qonuniy,  fuqaroning 

huquqlari va erkinliklari buzilmagan deb topsa, u shikoyatni qanoatlantirishni rad etadi. 

O‘zbekiston  Respublikasi  Oliy  Sudi  Plenumining  1996-yil  19-iyuldagi 

“Fuqarolarning  huquqlari  va  erkinliklarini  buzadigan  xatti-harakatlar  va  qarorlar 

ustidan  keltirilgan  shikoyatlarni  sudlarda  ko‘rish  amaliyoti  to‘g‘risidagi”  18-sonli 

qarorining 15-bandiga ko‘ra, shikoyat vajlari asosli ekanligi aniqlangan taqdirda, sud 

---

FUQAROLIK ISHLARI BO‘YICHA PROTSESSUAL HUJJATLARLARDAN NAMUNALAR 

 

417 

 

shikoyat qilingan xatti-harakat (qaror)ni qonunga xilof deb topadi va tegishli organlar, 

korxonalar,  muassasalar,  tashkilotlar,  jamoat  birlashmalari  yoki  mansabdor  shaxsga 

fuqaroning talabini qanoatlantirish majburiyatini yuklaydi, unga nisbatan qo‘llanilgan 

javobgarlik chorasini bekor qiladi yoxud uning buzilgan huquqini o‘zgacha yo‘l bilan 

tiklaydi. 

Sudda aniqlangan holatlarga ko‘ra, (F.I.O.) 1964-yil 8-martda tug‘ilgan, 1984-yil 

25-avgustdan boshlab turli korxonalarda turli lavozimlarda ishlagan.  

(F.I.O.)ning  arizasiga  asosan,  O‘zbekiston  Respublikasi  Moliya  vazirligi 

huzuridagi budjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasi Uchtepa bo‘limi pensiya va nafaqa 

tayinlash  Komissiyasining  2012-yil    20-apreldagi  32/12-sonli  qaroriga  asosan, 

arizachiga  yoshga  doir  pensiya  tayinlanib,  komissiyaning  qaroriga  asosan  uning 

umumiy mehnat staji 17 yil 11 oy 21 kun hisobida olingan. Ushbu qaror bilan 1999-yil 

1-iyuldan  2000-yil  31-dekabrga  qadar  mehnat  faoliyati  arxiv  ma’lumotlari 

topilmaganligi sababli mehnat stajiga qo‘shilmagan.  

Arizachi  sudga  murojaat  qilib,  mehnat  daftarchasiga  asosan,  uning  umumiy 

mehnat  staji  20  yilni  tashkil  etishini,  ko‘rsatib,  komissiya  tomonidan  hisobga 

olinmagan 3 yil mehnat stajini ham pensiya tayinlashda hisobga olishni so‘radi.  

1999-yil  1-iyuldan  2000-yil  31-dekabrga  qadar  (F.I.O.)  “Mashael  Maxdavi” 

korxonasida  ishlab  kelgan,  mehnat  daftarchasidagi  yozuv  tegishli  tartibda  amalga 

oshirilib,  muhr  bilan  tasdiqlangan.  Biroq  bu  korxonaning  ish  haqi  hisoblanib, 

hisoblangan ish haqlaridan majburiy sug‘urta badallari ushlab borilganligi to‘g‘risidagi 

ma’lumotlarni topish imkoniyati bo‘lmagan.  

Bunday  holatda,  sud  O‘zbekiston  Respublikasi  “Fuqarolarning  davlat  pensiya 

ta’minoti to‘g‘risidagi” Qonunning 37-moddasiga pensiya tayinlash uchun ish stajini 

hisoblashda  sug‘urta  badallari  to‘lovlari  haqidagi  ma’lumotlar  zarurligi  to‘g‘risidagi 

o‘zgartirishlar 1997-yil 25-aprel kuni kiritilganligini e’tiborga olgan holda, (F.I.O.)ning 

ushbu  korxonada  ishlagan  2  yil  3  oy  26  kun  stajini  pensiya  tayinlash  uchun  lozim 

bo‘lgan umumiy mehnat stajiga doir va u  tegishli tartibda tasdiqlangan deb hisoblaydi.  

Yuqoridagilarga asosan, sud (F.I.O.)ning shikoyatini qanoatlantirib, uning 2 yil 3 

oy 26 kunlik stajini pensiya tayinlashda hisobga olinishi lozim deb hisoblaydi.  

O‘zbekiston Respublikasi “Fuqarolarning davlat pensiya ta’minoti to‘g‘risidagi” 

Qonuni, FPKning 269-271-, 203–206-moddalariga asoslanib, sud