Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

Ma’lumot  uchun!  Odamlarni  tashqi  tuzilish  xususiyatlari 

bo‘yicha  identifikatsiya  qilish  –  aynanligini  belgilash  imkoni 

insonning anatomik va informatik alomatlarining yig‘indisi individual 

bo‘lganligi  va  ularni  ikkinchi  shaxsda  takrorlanmaslik  ta’limotiga 

asoslanadi.  Bu  individuallik  xususiyati  amaliy  va  nazariy  jihatdan 

kriminalistik  faoliyatda  yillar  davomida  o‘z  isbotini  topgan.  Odam 

dunyoga kelib yil sayin o‘sadi, betob bo‘ladi, qariydi, turli sabablarga 

ko‘ra  uning  tanasida  o‘zgarishlar  hosil  bo‘ladi,  shunga  qaramay 

tananing  asosiy  ko‘rinish  xususiyatlari  saqlanadi.  Yillar  davomida 

hosil  bo‘ladigan  o‘zgarishlar  tananing  ayrim  qismlarining  o‘lchovi, 

shakli va tusi nisbiy mustahkamlikka egadir.  

---

 

142 

vazifalarni  amalga  oshirishga  yordam  beradi.  Kiyimlar  qatoriga 

odamning  ba’zi  tana  a’zolaridagi  odat  bo‘lib  qolgan  buyumlar  va 

taqinchoqlar  ham  kiradi.  Bular  qidirilayotgan  odam  bilan  shaxsi 

noma’lum  murdalarni  identifikatsiya  qilishda  qo‘shimcha  omil  bo‘lib 

xizmat qiladi. 

 

Odamning  tashqi  qiyofasini  aks  ettiruvchi  portretlar  asosida 

identifikatsiya  qilishda  asosan  ulardagi  anatomik  belgilar  ishlatiladi. 

Protsessual  tergov  harakati  bo‘lgan  tanib  olish  uchun  ko‘rsatishda 

odamning  funksional  belgilari  (yurishi,  nutqi  va  boshqalar)  ham 

inobatga olinadi. 

Odamning  tashqi  qiyofa  tuzilish  xususiyatlarining  yana  bir 

ahamiyatli tomoni ularning nisbiy o‘zgarmasligi va mustahkamligidadir. 

Nisbiylik tushunchasi inson umrining ma’lum vaqt orasidagi o‘zgarmas 

xususiyatidir.  SHuning  uchun  ma’lum  vaqt  oralig‘idagi  nisbiy 

mustahkamlikka ega bo‘lgan belgi xususiyatlar ham shu tekshirilayotgan 

vaqtning  shart-sharoitlari  va  holatiga  ko‘ra  baholanadi.  Masalan,  10  yil 

davomida  insonning  hayoti  davomida  biror  sabablarga  ko‘ra  muhim 

o‘zgarishlar  yuz  bermagan  bo‘lsa,  uning  tashqi  qiyofasi  shu  vaqtga 

nisbatan  mustahkam  hisoblanadi.  Insonning  yoshi,  rivojlanish,  o‘sish 

xususiyatiga qarab ba’zi tana qismlari o‘zgarishi mumkin. Ba’zi qismlari 

esa  umr  bo‘yi  shaklining  asosiy  xususiyatini  yo‘qotmaydi.  Jumladan, 

yuz tuzilishi insonning 20-25 yoshlarida shakllanib bo‘ladi va turg‘unlik