Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

Yodda saqlang: 

Talon-toroj qilish jinoyatlarini kriminalistik tavsifi: 

1) jinoiy tajovuz predmeti; 

2) jinoyatni sodir etish usuli; 

3) ishning holati va aniq vaziyati; 

4) jinoyatchining shaxsiy xususiyatlari; 

5) motiv va maqsadi; 

6) jinoyatning oqibati. 

 

---

 

388 

umumiy va boshlang‘ich holatlarni aniqlab beradi. Isbotlash predmetini 

belgilayotganda  jinoyat  tarkibiga  hamda  ular  o‘rtasidagi  ob’ektiv 

bog‘lanishga ahamiyat berish lozim. 

Talon-toroj  ishlari  bo‘yicha  muhim  holatlarini  aniqlash  uchun 

jinoiy guruh faoliyatining hamda bir jinoyatchi faoliyatining boshlanishi 

va  tamom  bo‘lishi  paytini  aniq  isbotlash  juda  katta  ahamiyatga  ega. 

Talon-toroj  qilingan  vaqt  to‘la  va  batamom  aniqlansa,  jinoiy  guruh 

ishtirokchilari  soniga  ham  aniqlik  kiritish  mumkin:  Eng  avvalo, 

jinoyatni  qaerda,  ya’ni  qaysi  tashkilot  yoki  muassasada  sodir 

bo‘lganligini aniqlash lozim. 

Juda  ko‘p  hollarda  talon-toroj  jinoyatlari  ko‘zga  tashlanmasa-da, 

lekin  dastlab  qaysi  tashkilotda  talon-toroj  sodir  bo‘lgan,  hodisaning 

asosiy voqealari qaerda rivojlanganligi ma’lum bo‘ladi. Bizga ma’lumki, 

talon-toroj  jinoyatlari  turli  xil  yo‘llar  bilan  amalga  oshiriladi  va  juda 

ko‘p hodisalardan iborat bo‘ladi. 

Quyida  mansabdor  shaxslar  tomonidan  talon-toroj  jinoyatlarini 

ochish uchun muhim ahamiyatga ega bo‘lgan hodisalardan bir nechtasini 

ko‘rib o‘tamiz: 

1) mulkni talon-toroj qilish fakti; 

2)  talon-toroj  jinoyatchilarining  mansablari  -  bu  jinoyat 

hodisasining  asosiy  belgilaridan  biri  hisoblanadi,  shuning  uchun  ularni 

aniqlash  jinoyatni  to‘la-to‘kis  ochishga  yordam  beradi.  Bunda  ikki 

holatni e’tiborga molik: 

- soxta hujjatlar bilan talon-toroj qilingan mulk; 

- umuman hujjatlar rasmiylashtirilmasdan o‘g‘irlangan mulk. 

Talon-toroj  qilingan  mulkning  miqdori  isbotlanishi  lozim  bo‘lgan 

holatlarga kiradi, bunda jinoyat hodisasi etkazilgan zararning miqdori va 

harakteri aniqlanadi.  

Jinoiy  guruh  tarkibi  va  shu  guruh  ishtirokchilarining  tavsifini 

aniqlashda ayniqsa quyidagilarni e’tiborga olish lozim: 

ayblanuvchining turmush tarzini o‘rganishda: 

a) daromad manbalarini aniqlash bilan bog‘liq bo‘lgan holatlar; 

b)  xarajatlar  miqdori:  bu  erda  kunlik  xarajatlardan  tashqari,  hovli 

joy, avtomashina va boshqa qimmatbaho narsalar sotib olish holatlari. 

Talon-toroj qiluvchi  mansabdor shaxs tomonidan jinoiy yo‘l bilan 

egallangan mulk, qimmatbaho narsalar faqat ayblanuvchining aybdorlik 

darajasini  ko‘rsatib  qolmasdan,  balki  talon-toroj  natijasida  etkazilgan 

zararni qoplashning muhim vositasidir. 

 

---

 

389