Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

A. Voqea, hodisa va predmetlarni idrok qilish.  

Ko‘rsatuv  so‘roq  qilinuvchining  bergan  dalillarini  idrok  qilishdan 

boshlansa, kriminalistikada esa so‘roq qilinuvchi o‘zi idrok qilgan voqea 

va  hodisa  jinoiy  huquqiy  xususiyatga  ega  ekanligini  tushunib  etgandan 

so‘ng  boshlanadi.  Psixologik  ko‘rsatuv  tashkil  topish  vaqtiga  ko‘ra, 

tergovdagi  ko‘rsatuvdan  oldin  yuzaga  keladi,  ya’ni  guvoh  dastlab 

voqeani  idrok  qiladi,  so‘ngra  esa  uning  navbatdagi  tergov  uchun 

ahamiyatli ekanligini tushunib etadi. 

Tashqi  olamni  idrok  qilishning  oddiy  shakli  his  etishdan 

boshlanadi.  His  etish  bu  real  olamdagi  predmet  va  hodisalarning  sezgi 

organlariga  bevosita  ta’siri  natijasida  yuzaga  kelgan  ayrim  sifat  va 

xususiyatlarning  oddiy  ifodasidir.  His  etish  ob’ektiv  borliqning  sezgi 

organlarimizga  ta’sirining  natijasi  bo‘lib,  u  boshlang‘ich  psixologik 

bilish protsessi hisoblanadi. 

Tashqi  moddiy  olam  predmetlarini  his  etish,  ko‘rish,  eshitish,  teri 

orqali sezish, ushlab ko‘rish sezgi organlarimizga ta’sir etish yordamida 

yuz  beradi.  His  etish  orqali  biz  predmetlarning  rangi,  hidi,  ta’mi, 

silliqligi, dag‘alligi va shu kabi xususiyatlarni bilib olamiz. 

---

 

265 

So‘roq  qilinuvchilarning  ko‘rsatuvidagi  ma’lumotlar  ularning 

ongida  qayta  tiklanganligi  sababli  ularning  hajmi  va  sifati  ob’ektiv  va 

sub’ektiv  omillar  bilan  belgilanadi.  Predmet  va  hodisalarni  etarlicha 

to‘la  va  aniq  idrok  qilishga  zehnning  normal  sharoiti  etarlicha  qulay 

bo‘lmasligi kabi ob’ektiv omillar ta’sir ko‘rsatadi. 

---

 

266