Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

Elementlar  tarkibini  o‘rganish  uslublari  va  vositalari  turli 

materiallar  va  moddalarni  kriminalistik  ekspertiza  qilishda  ko‘p 

yillardan  beri  qo‘llanilib  kelinmoqda.  Bular  jumlasiga,  atom 

spektrometriyasining  uslub  va  vositalarini,  rentgenospektral  uslublar  va 

neytronning tahlilini kiritish mumkin. 

 

Elementlar tahlili transport vositalarining lak-bo‘yoqlarini, mato va 

tolalarni  identifikatsiyalash,  tuproq  qoldiqlarini  tadqiq  etish  uchun 

qo‘llaniladi. Tabiiy giyohlarning elementlar tarkibidan bunday o‘simlik 

giyohvand moddalarning qaysi mintaqada o‘stirganligi va uni etishtirish 

texnologiyasini  aniqlash  uchun  foydalaniladi.  Sintetik  giyohvand 

moddalarni  tadqiq  etishda  elementlar  tarkibi  bunday  moddalarni 

E'tibor  qiling!  Emission-spektral  tahlil  -  bu  uslub  mahsus  asbob- 

spektrofotometr  yordamida  amalga  oshiriladi.  Bunday  tahlil  tufayli 

turli  hil  bo'yoqlar,  avtomobillarning  lak  bo'yoqlarini,  porohlarni, 

giyohvand  moddalarni,  moylarni,  zaharli  kimyoviy  moddalar  va 

boshqa shu kabilarni toifalash mumkin bo'ladi. 

---

 

50 

tayyorlash  texnologiyasini  aniqlash  imkonini  beradi.  Ayni  vaqtda  ular 

qaysi  mintaqada  ishlab  chiqarilganligini  ham  taxmin  qilish  mumkin 

bo‘ladi. Elementlar tarkibi qimmatbaho toshlarni farqlash imkonini ham 

beradi. 

Atom spektrometriyasi hamda boshqa uslub va vositalar buyum asl 

ekanligi  yoki  uning  qalbakiligini  aniqlash  imkonini  beradi.  Masalan, 

uning  yordamida  u  yoki  bu  mahsulotning  ishlab  chiqarish 

texnologiyasining  o‘zgargan  vaqtini  aniqlash  mumkin.  Elementlar 

tarkibini  tahlil  qilish  vositalari  va  uslublari  boshqa  vosita  va  uslublar 

bilan  birgalikda  etil  qo‘shilgan  benzin  va  oziq-ovqat  yog‘larining 

buzilganlik  darajasini,  oltin  yoki  oltin  buyumlari  bilan  birga  turgan 

matolardagi oltinning mikrozarralarini aniqlashda qo‘llaniladi. 

Poroxlarning 

elementlari 

tahlili 

ularni 

o‘qotar  qurollarni 

qo‘llaganlik  bilan  bog‘liq  jinoyatlar  to‘g‘risidagi  ishlar  bo‘yicha 

tabaqalashtirish  imkonini  beradi.  O‘q  tekkan  teshik  atrofida  qolgan 

odam  to‘qimalari  yoki  terisining  tahlili  nafaqat  o‘q  uzilgan  masofani, 

balki qurolning turi, kalibrini ham aniqlash imkonini beradi.