Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

Tergovning dastlabki bosqichi 

 

Tergovning  mazkur  bosqichida  quyidagi  asosiy  vazifalarni  hal 

etmoq  zarurdir.  Sodir  bo‘lgan  jinoyatning  barcha  elementlari:  qotilning 

shaxsi,  jabrlanuvchining  shaxsi,  qotillikning  maqsadi  va  qasdning 

motivi,  jinoiy  harakat  jabrlanuvchining  shaxsiga  qarashlimi  yoki  uning 

jamiyatdagi  mavqei-lavozimiga  qarshi  qaratilganmi,  jinoyatni  bir  shaxs 

yoki  guruh  tomonidan  sodir  qilinganmi,  qotil  topilmagan  bo‘lsa  uni 

tezkor  qidiruv  choralarini  qo‘llab  yashiringan  joyini  aniqlash  va  qo‘lga 

olish,  jinoyat  qurolini  topish,  g‘arazli  maqsadida  sodir  qilingan  qotillik 

ishlari  bo‘yicha  o‘g‘irlangan,  olib  ketilgan  qimmatliklarni  qondirish 

choralari ko‘riladi. 

Tergovni  to‘g‘ri  tashkil  qilish  va  harakatlarni  tegishli  oldinma-

ketinlikda  olib  borish  uchun,  aniqlanishi  lozim  bo‘ladigan  barcha 

holatlar  yuzasidan  tusmollar  tuzish,  tergovni  rejalashtirish,  tezkor-

qidiruv  xodimlari  bilan  yaqindan  hamkorlikda  bo‘lish,  qotillikning 

murakkab  vaziyatlarini  tergov  qilishda  tezkor-tergov  guruhini  tashkil 

qilish bilan olib borish zarur bo‘ladi. 

Tergovning  dastlabki  bosqichida  kechiktirib  bo‘lmaydigan  tergov 

va  tezkor  harakatlarini  o‘tkazmoq  lozim  bo‘ladi.  Bulardan  birinchi 

navbatda  qotillik  hodisasi  yuz  bergan  va  jabrlanuvchining  murdasi 

topilgan joylar ko‘zdan kechiriladi. 

Ko‘zdan  kechirish  harakatining  umumiy  tartib  qoidalari  mazkur 

darslikning  taktika  qismida  to‘la  yoritilgan  bo‘lib,  qotillik  jinoyatlarini 

tergov  qilishda  sodir  bo‘lgan  hodisaning  o‘ziga  xos  xususiyatlarini 

nazarda tutgan holda, ko‘zdan kechirishning taktika qoidalarini qo‘llash 

bilan yuqorida keltirilgan vazifalarni hal qilmoq mumkin bo‘ladi. 

Jinoyat sodir bo‘lgan joy bilan jabrlanuvchining tanasi topilgan joy 

bir bo‘lsa, ko‘zdan kechirish, murdadan, ya’ni markazdan boshlanmog‘i 

---

 

361 

ma’qul  bo‘ladi,  so‘ngra  atrof-muhit,  jinoyatchining  kirish-chiqish 

yo‘llari, izlar, jinoyat quroli va boshqalar ko‘zdan kechiriladi. 

Qotillik  jinoyatlari  bo‘yicha  hodisa  joyini  ko‘zdan  kechirishning 

o‘ziga xos vazifalari mavjud. Birinchi navbatda jinoyat sodir bo‘lgan va 

murda topilgan joylar turli bo‘lsa qon izlarining xususiyatlari, surkalish, 

tomchi kabi shakllari murdaning bir joydan ikkinchi joyga olib kelishda 

hosil  bo‘ladi,  qo‘shimcha  ravishda  erda  sudralish  izlari  ham  mavjud 

bo‘ladi.  Qotillik  sodir  bo‘lgan  joyda  topilgan  murda  yonida  qon  izlari 

sachrash,  oqish  va  ko‘p  miqdorda  ko‘lmak  shaklda  hosil  bo‘ladi.  Bu 

belgilarning  yo‘qligi  murda  boshqa  joydan  keltirilgan  transport 

vositasida olib kelingan, degan tusmolga asos bo‘ladi. 

 

 

O‘lim  vaqti  murda  alomatlari  asosida  (sovish,  kotish,  dog‘larning 

hosil  bo‘lishi,  chirishi  va  boshqalar  aniqlanadi,  o‘lim  sababi 

jarohatlarning  og‘ir-engilligi,  oldinma-ketinligi  va  qanday  quroldan 

etkazilganligi, jarohatning qaysi-biri o‘limga sabab bo‘lganligi, murdani 

ko‘zdan  kechirishda  tibbiyot  sohasidagi  mutaxassis  ishtirokida 

belgilanadi.