Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

E’tibor  qarating!  Ko‘rsatuvlarni  hodisa  sodir  bo‘lgan  joyda 

tekshirish  uchun  asoslarni  belgilashga  bag‘ishlangan  O‘zR  JPKning 

132-moddasida  ushbu  tergov  harakatining  maqsadi  ko‘rsatuvlari 

tekshirilayotgan  shaxsga  ma’lum,  surishtiruvchi,  tergovchi  va  sudga 

esa  noma’lum  bo‘lgan  narsalar,  hujjatlar,  izlar  va  belgilarni  topish; 

shaxsning  tergov  yoki  sud  muhokamasi  davomida  topilgan  narsalar, 

hujjatlar,  izlar  qayerda  bo‘lganligini  ko‘rsatib  berishi;  bir  necha 

shaxsning  ayni  bir  hodisa  to‘g‘risida  bergan  ko‘rsatuvlaridagi 

o‘xshashlik va farqlarni  aniqlash uchun ishda ahamiyatli bo‘lgan joy 

yoki  yo‘nalishni  shaxs  ko‘rsatib  berishi;  holatlarni  qayta  tiklash  va 

hodisa  sodir  bo‘lgan  joydagi  sharoit  bilan  qiyoslash  orqali 

ko‘rsatuvlarning  to‘g‘ri  yoki  noto‘g‘riligini  aniqlashdan  iborat 

ekanligi ko‘rsatilgan.  

---

 

228 

Ko‘rsatuvlarni  hodisa  sodir  bo‘lgan  joyda  tekshirish  –  bu  keng 

ko‘lamli,  murakkab  tergov  harakati  bo‘lib,  u  boshqa  bir  qator 

protsessual  harakatlar  (hodisa  sodir  bo‘lgan  joyni  ko‘zdan  kechirish, 

tergov  eksperimenti,  so‘roq  qilish,  tanib  olish  uchun  ko‘rsatish)ni  ham 

o‘z ichiga oladi. Mazkur tergov harakatining o‘ziga xos bo‘lgan sifat va 

mohiyati bilan boshqa protsessual harakatlardan farq qiladi. 

Ko‘rsatuvlari  tekshirilayotgan  shaxs  xabar  qilgan  tafsilotlar  yuz 

bergan  voqea  manzarasiga  oydinlik  kiritadi,  hodisa  sodir  bo‘lgan 

joyning  moddiy  sharoitlari  va  ish  bo‘yicha  qo‘lga  kiritilgan  boshqa 

dalillar  bilan  ularni  taqqoslash  esa  berilgan  axborotning  rostligi  yoki 

yolg‘onligi  haqina  yanada  aniq  xulosa  chiqarish  imkonini  beradi. 

Ko‘rsatuvlarni  hodisa  sodir  bo‘lgan  joyda  tekshirish  o‘z-o‘ziga  tuhmat 

qilish, birov sodir etgan jinoyat uchun aybni o‘z bo‘yniga olish hollarini 

fosh  etishda  ayniqsa  muhimdir.  Bunday  vaziyatlarda  jinoyatni  amalda 

sodir etmagan shaxs jinoyat voqeasining haqiqiy jinoyatchi bilishi lozim 

bo‘lgan holatlari va tafsilotlaridan bexabar bo‘ladi.  

 

Ko‘rsatilgan  manbalardan  olingan  ma’lumotlarni  tekshirishda 

quyidagi bir qancha ishlar amalga oshiriladi:  

–  dastlab  so‘roq  qilingan  ayblanuvchi,  gumon  qilinuvchi,  guvoh, 

jabrlanuvchilar,  haqiqiy  jinoyat  sodir  bo‘lgan  joydan  to‘la  xabardor 

bo‘lmasliklari natijasida qisman noto‘g‘ri ma’lumotlar beradilar;  

–  ko‘rsatuvlarni  hodisa  joyida  tekshirishda  esa  real  hodisa  sodir 

bo‘lgan  joydagi  sharoitni-holatni  ko‘rib  avval  bergan  ko‘rsatuvlarini 

to‘ldiradi, aniqroq qilib oydinlashtiradilar;  

–  hodisa  joyiga  olib  borilgan  shaxslar  noto‘g‘ri  yoki  to‘la 

bo‘lmagan  ko‘rsatuvlar  bilan  joydagi  holat-sharoitni  solishtiradilar,  bu 

esa  ularning  ruhiyatiga  ta’sir  etadi  va  ular  ko‘rsatuvdagi  nuqson 

xatolarni to‘g‘rilaydilar. 

So‘roq  jarayonida  to‘g‘ri  ko‘rsatuv  ma’lumot  berganlar  ba’zan 

bergan  ma’lumotlarining  ayrim  jihatlarini  beixtiyor  unutib  qoldirib 

ketishlari  ham  mumkin  bo‘ladi.  Hodisa  joyiga  borganda  esa  unutilgan,