Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

Ma’lumot  uchun!  Har  bir  shaxs  ijtimoiy  va  jismoniy 

xususiyatlarga,  alohida  individuallikka  ega,  sotsial  xususiyatlarga 

insonning  ism-sharifi,  nasl-nasabi,  kasb-hunari,  boshqalar  bilan 

munosabati va hokazolar, jismoniy alomatlarga esa, jinsi, yoshi, tashqi 

qiyofa tuzilishi kabilarni kiritish mumkin. 

---

 

141 

odamning  tashqi  tuzilishining  mustahkam  alomatlari  asosan  tergov, 

tezkor-qidiruv  faoliyatida,  bedarak  yo‘qolgan  va  jinoiy  javobgarlikdan 

qochib  yashirinib  yurgan  shaxslarni  qidirishda,  shuningdek,  shaxsi 

noma’lum  bo‘lgan  odamlar  va  ularning  murdalarini  aniqlash  uchun 

tegishli hujjatlar orqali tekshirishda qo‘llaniladi. 

Amaliyotda  ba’zi  tergov  harakatlarini  o‘tkazishda  (masalan,  tanib 

olish  uchun  ko‘rsatish,  guvohlantirish  kabi)  tirik  shaxslarni  va 

murdalarini  ko‘zdan  kechirishda,  ularning  tashqi  tuzilish  xususiyati 

bo‘yicha shaxsi aniqlanib, tegishli ma’lumotlar olinadi. 

 

Odamning tashqi tuzilishini ifoda etuvchi belgilar, uning so‘z bilan 

ta’riflangan  tasviriy  portretini  tashkil  etadi.  Tashqi  qiyofa  belgilari 

tushunchasiga  odamning  umumiy  gavda  tuzilishi,  bo‘yi,  ayrim  tana 

a’zolari  (qo‘l,  oyoq,  yuz,  burun  kabilar)ning  o‘lchov  va  shakl 

xususiyatlari,  ya’ni  anatomik  sifat  belgilari,  yurish,  qadam  tashlash, 

ovoz, nutq va turli harakatdagi alomatlaridan iborat funksional belgilari 

kiradi. 

Insonning  foto  yoki  boshqa  tasvirlari  identifikatsiya  ob’ekti 

sifatida  tekshirilganda,  ularda  odamning  aks  ettirilgan  qismlarigina 

e’tiborga olinadi. Fotosuratlar insonning bo‘y-bastini aks ettirgan bo‘lsa, 

bu  holda  belgilar  yig‘indisi  to‘laroq  bo‘lib  identifikatsiya  uchun 

ahamiyatli bo‘ladi. 

Tezkor-qidiruv  ishlarida  tekshirilayotgan  shaxsning  ustidagi 

kiyimlarining xususiyatlari, individuallik alomatlari,  xususan kiyimning 

turi,  material  sifati,  shakli,  bichimi,  o‘lchovi,  kiyimning  ishlatilish 

(eskirish,  to‘zish)  darajasi  turli  moddalardan  qolgan  dog‘lari  va 

hokazolar  ham  identifikatsiya  qilishda  ahamiyatli  bo‘lib,  informatik