Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

Yodda saqlang: 
Talon-toroj qilish jinoyatlarini kriminalistik tavsifi: 
1) jinoiy tajovuz predmeti; 
2) jinoyatni sodir etish usuli; 
3) ishning holati va aniq vaziyati; 
4) jinoyatchining shaxsiy xususiyatlari; 
5) motiv va maqsadi; 
6) jinoyatning oqibati. 

---

388 
umumiy va boshlang‘ich holatlarni aniqlab beradi. Isbotlash predmetini 
belgilayotganda jinoyat tarkibiga hamda ular o‘rtasidagi ob’ektiv 
bog‘lanishga ahamiyat berish lozim. 
Talon-toroj ishlari bo‘yicha muhim holatlarini aniqlash uchun 
jinoiy guruh faoliyatining hamda bir jinoyatchi faoliyatining boshlanishi 
va tamom bo‘lishi paytini aniq isbotlash juda katta ahamiyatga ega. 
Talon-toroj qilingan vaqt to‘la va batamom aniqlansa, jinoiy guruh 
ishtirokchilari soniga ham aniqlik kiritish mumkin: Eng avvalo, 
jinoyatni qaerda, ya’ni qaysi tashkilot yoki muassasada sodir 
bo‘lganligini aniqlash lozim. 
Juda ko‘p hollarda talon-toroj jinoyatlari ko‘zga tashlanmasa-da, 
lekin dastlab qaysi tashkilotda talon-toroj sodir bo‘lgan, hodisaning 
asosiy voqealari qaerda rivojlanganligi ma’lum bo‘ladi. Bizga ma’lumki, 
talon-toroj jinoyatlari turli xil yo‘llar bilan amalga oshiriladi va juda 
ko‘p hodisalardan iborat bo‘ladi. 
Quyida mansabdor shaxslar tomonidan talon-toroj jinoyatlarini 
ochish uchun muhim ahamiyatga ega bo‘lgan hodisalardan bir nechtasini 
ko‘rib o‘tamiz: 
1) mulkni talon-toroj qilish fakti; 
2) talon-toroj jinoyatchilarining mansablari - bu jinoyat 
hodisasining asosiy belgilaridan biri hisoblanadi, shuning uchun ularni 
aniqlash jinoyatni to‘la-to‘kis ochishga yordam beradi. Bunda ikki 
holatni e’tiborga molik: 
- soxta hujjatlar bilan talon-toroj qilingan mulk; 
- umuman hujjatlar rasmiylashtirilmasdan o‘g‘irlangan mulk. 
Talon-toroj qilingan mulkning miqdori isbotlanishi lozim bo‘lgan 
holatlarga kiradi, bunda jinoyat hodisasi etkazilgan zararning miqdori va 
harakteri aniqlanadi.
Jinoiy guruh tarkibi va shu guruh ishtirokchilarining tavsifini 
aniqlashda ayniqsa quyidagilarni e’tiborga olish lozim: 
ayblanuvchining turmush tarzini o‘rganishda: 
a) daromad manbalarini aniqlash bilan bog‘liq bo‘lgan holatlar; 
b) xarajatlar miqdori: bu erda kunlik xarajatlardan tashqari, hovli 
joy, avtomashina va boshqa qimmatbaho narsalar sotib olish holatlari. 
Talon-toroj qiluvchi mansabdor shaxs tomonidan jinoiy yo‘l bilan 
egallangan mulk, qimmatbaho narsalar faqat ayblanuvchining aybdorlik 
darajasini ko‘rsatib qolmasdan, balki talon-toroj natijasida etkazilgan 
zararni qoplashning muhim vositasidir. 

---

389