|
Tuzuvchi : Abdug'aniyeva Ra'noxon Qabul qiluvchi: Xolbo'tayev Sherbek REJA: 1 Irsiyat 2 Irsiy kasalliklar 3 Odam genetikasi IRSIYAT Irsiyat– bu organizmning belgi va rivojlanish xususiyatlarini kelgusi avlodaga o'tkazib turuvchi xossasidir. Irsiyat tufayli tur doirasidagi hamma individlar o'xshash bo'lasdi.Irsiyat hayvonlar,o'simliklar va mikroorganizmlarga tur, zot, nav, shtamning xarakterli belgilarini avloddan avlodga saqlab berish uchun imkon beradi. - Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipisicing elit.Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipisicing elit.
Irsiyat haqida tushuncha
Zamonaviy biologiyaning asosiy muammolaridan biri irsiyat masalasidir.Irsiyat organizmning o'z belgi va xususiyatlarini nasldan naslga o'tkazish xossasi bo'lib, shu tufayli organizmning belgi, xususiyatlari nasldan naslga o'tadi.Irsiyat deb ota-onaga xos biologik xususiyatlarni nasldan naslga o'tishi va bu belgi xususiyatlarning muhit tasirida rivojlanishiga aytiladi.
Irsiyatning bir tomoni,organizm belgi xususiyatlarining bir qancha avlodda saqlanib kelishi bo'lsa, ikkinchi tomoni organizmlarning ontogenezida ma'lum moddalar almashinuvini, harakterini, rivojlanish tipini ta'minlashdir.
Irsiyat tufayli turning bir xilligi saqlanib borsa, o'zgaruvchanlik turini aksincha ,har xil qilib qo'yadi. Bir tur individlari o'rtasidagi tafovutlar organizm genotipinning o'zgarishiga bog'liq bo'lishi mumkin.O'zgaruvchanlik tashqi sharoitlar bilan ham belgilanadi.
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipisicing elit.
A
O'zgaruvchanlik–organizmlarning yangi belgilari va xususiyatlarini namoyon etish qobilyatidir.O'zgaruvchanlik tufayli tur doirasidagi individlar bir biridan farq qiladi.
Demak, irsiyat bilan o'zgaruvchanlik organizmning bir biriga qarama-qarshi, ammo o'zaro bog'langan xossalaridir.
Irsiy kasalliklar
XIX asrda irsiy kasalliklar juda kam uchraydigan kasalliklar qatoriga kiritilar edi, hozir esa har qanday mutaxassislikdagi shifokorlar amaliyotida irsiyatga bog'liq bo'lgan kasalliklar juda ko'p uchramoqda.
Hozirda 700 ga yaqin iraiy kasalliklarning mavjudligi ma'lum.Har yili kamida 100 ta irsiy kasalliklar aniqlanmoqda.Bunga sabab birinchidan, fanning tobora rivojlanib borishi natijasida odam organizmida kuzatiladigan jarayonlarning irsiy, biokimyoviy, fiziologik mexanizmlari tobora chuqur o'rganilishi bo'lsa, ikkinchidan ekologik muhit sharoitlarning tobora yomonlashib borishi odam irsiyatida kelib chiqadigan buzilishlarni ko'paytirmoqda.
A
LOREM IPSUM DOLOR
B
LOREM IPSUM DOLOR
C
LOREM IPSUM DOLOR
D
LOREM IPSUM DOLOR
Xromasoma kaslliklariga — Daun sindromi, Klaynfelter sindromi, Shershevskiy Terner sinsromlarini misol qilish mumkin. Xromasoma kasalliklaei xromasoma soni va tuzilishining o'zgarishi bilan bog'liq. Daun sindromi erkaklarda ham ayollarda ham uchraydi. Bu kasallikning kelib chiqishiga asosoy sabab 21 juft xromasomaning bittaga oshib ketishi natijasida diploid to'plam 47 ta bo'lib qolishidir. Bu kasallikning asosiy belgisi, bemorning boshi nomutanosib kichik, yuzi keng, ko'zlari kichik va bir biriga yaqin bo'ladi.
A
Klaynfelter sindromi
Klaynfelter sindromi kasaliga duchor bo'lgan shaxslarda jismoniy ,aqliy jihatdan o'zgarishlar paydo bo'ladi. Ularda qo'l va oyoqlar haddan tashqari uzun bo'ladi.Yelka chanoqqa nisbatan tor bo'lib jinsiy bezlarning rivojlanishi buziladi. Balog'atga yetish davridan boshlab, bir qadar aqliy qoloqlik yuzaga keladi. Bu kasallik o'rta hisobda yangi tug'ilgan 500 ta o'g'il boladan bittasida uchraydi.
Shershevskiy sindromi
Shershevskiy–Terner sindromi ayollar-da uchraydi. Bunday kasalga chalingan ayollatda jinsiy xromasoma soni bittaga kamayib, XO bo'lib qoladi.Natijada bunday kasallarda diploid to'plamdagi xromasomalardagi soni 45 ta bo'ladi. Shershevskiy- Terner sindromi kasalligi o'rta hisobda yangi tug'ilgan 5000 ta qizdan bittasida uchraydi.
Irsiy kasalliklarning oldini olish
1. Qarindoshlar o'rtasida nikoh
tuzmaslik.
2. Avlodda irsiy kasalliklar kelib
chiqish ehtimollarini tekshirish.
3. Homiladorlik vaqtida tekshirish
ishlarini olib borish.
Odam genetikasi
Odam genetikasi insoniyat amaliy jihatdan g'oyat katta ahamiyatga ega bo'lgani uchun so'nggi yillarda unga qiziqish ayniqsa ortdi.
Hozirgi vaqtda odamda 4000 ga yaqin normal va patologik belgilarning nasldan naslga o'tib boeishi bir qadar o'rganib chiqilgan.
LOREM
LOREM IPSUM DOLOR
Odamni genetik jihatdan o'rganishning qulaylik tomoni shundaki, uning ko'pgina fenotipik ya'ni anatomik , fiziologik, immunologik , biokimyoviy va klinik belgilari juda yaxshi o'rganilgan.
Odam genetikasida sitogenetik usul hozirgi kunda eng keng qo'llaniladigan usullar-dan hisoblanadi. Chunki har bir irsiy kasallikka bu usulsiz tashxis qo'yib bo'lmaydi. Bu usul asosan sog'lom va kasal odam xromasomalarini aniqlashga asoslangan.
ETIBORINGIZ UCHUN
RAHMAT.
2021–2022
Do'stlaringiz bilan baham: |
