Logistika servis ja’ne onin’ da’rejesinin’ tiykarg’i tu’sinikler

Logistika xızmetiniń wazıypası xizmet kórsetiw dárejesi ushın maqul túsetuǵın bahanı tabıw bolıp tabıladı. Xizmet kórsetiw dárejesiniń optimal kólemin xizmet kórsetiw dárejesiniń ózgeriwine qaray ǵárejetler hám dáramatlardıń xatti -háreketlerin sáwlelendiriwshi jıynalıs iymek sızig'ini qurıw arqalı anıqlaw múmkin.
Logistika xızmetiniń tómen bahaları (grafikdıń shep bólegi) boyınsha sawda procesiniń paydasızligi rawajlanǵan xizmet kórsetiw bazarlarında júz beredi. Aytaylik, kótere satıwshı rawajlanǵan kótere xızmetler bazarında básekishiler usınıs qılıp atırǵan ónimlerdiń 10% i ishinde assortimenti menen islewdi joybarlawtirmoqda. Bul kótere satıwshı xızmetlerine qarıydarlardıń qızıǵıwshılıqı tómenligi hám soǵan uyqas túrde satıw kóleminiń tómenligi sebepli assortiment jaratıw ǵárejetleri tólenbesligi múmkin. Xizmet kórsetiw dárejesiniń maqul túsetuǵın ma`nisin xizmet kórsetiw dárejesiniń tómenlewi nátiyjesinde bazarda xizmet kórsetiw ǵárejetleri hám joytıwlar iymek sızıqların qosıw arqalı da tabıw múmkin.
Ózbekstan Respublikasın 2017-2021 jıllarda rawajlandırıwdıń besew ústin turatuǵın baǵdarları boyınsha Háreketler Strategiyasınıń ekonomikanı rawajlandırıw hám liberallashtirishning ústin turatuǵın jónelisariga arnalǵan bandida”Strukturalıq ózgertiwlerdi tereńlestiriw, milliy ekonomikanıń jetekshi tarmaqların modernizasiya hám difersifikasiya qılıw esabına onıń básekige shıdamlılıǵın asırıw, erkin ekonomikalıq zonalar, texnoparklar hám kishi sanaat zonalardı shólkemlestiriw, ámeldegi zonalardıń natiyjeliligin asırıw, klasterler iskerligin shólkemlestiriw, xızmetler kórsetiw salasın jedel rawajlandırıw, jalpı ishki ónimdi qáliplestiriwde xızmetler roli hám úlesin asırıw, kórsetilayotgan xızmetlerdiń strukturasın bárinen burın xızmetlerdiń zamanagóy joqarı texnologiyalıq túrleri esabına tupten ózgertiw, logistika hám jol-transport infratuzilmasini jáne de rawajlandırıw, ekonomika, social tarawǵa, basqarıw sistemasına nomerlestiriw usılların engiziw, awıl xojalıǵı ónimlerdi saqlaw, transportirovka qılıw hám satıw, finanslıq hám basqa zamanagóy bazar xızmetlerdi kórsetiw infratuzilmasini jáne de keńeytiw”kabi wazıypalar
keltirilgen.[1] Usılardan kelip shıqqan halda, búgin mámleketimizdi modernizasiya qılıw hám jańalaw, jańa Ózbekstandı jaratıw, ekonomikamızdıń sapa tárepten jańa, zamanagóy strukturalıq strukturasın qáliplestiriw, aymaqlarimizni kompleks rawajlandırıw boyınsha barlıq jobalarimizning tabıslı ámelge asırılıwı jol-transport hám kommunikasiya infratuzilma tarmaqların joqarı pát menen rawajlandırıwǵa tıǵız baylanıslı bolıp tabıladı. Ózbekstanda aqırǵı jıllarda logistikani, klasterlerdi, innovasion iskerlikti, nomerlashtirishni
dúbeleydey rawajlandırıw máseleleri mámleket ekonomikalıq siyasatınıń ústin turatuǵın baǵdarlarınan biri bolıp qaldı. Bul bolsa óz ornında nomerlestiriw mámleketimiz ekonomikası básekige shıdamlılıǵın rawajlandırıw, insan rawajlanıwı dárejesin asırıw, jaslardı jumıs menen bandligini taminlash, miynet ónimliligin ósiriw degi úlesi tuwrısında juwmaq shıǵarıw ushın Ózbekstannıń cifrlı rawajlanıwı boyınsha tolıq kólemli uzaq múddetke iye bolǵan strategiyalı mámleket innovasion siyasatın rawajlandırıwdı hám ekonomikamızdı nomerlashtirishni talap etpekte. Sol orında atap ótiw kerek transport hám logistika klasterler sistemasında júklerdi tasıwda nomerlashtirishdan, yaǵnıy informaciya kommunikasion texnologiyadardan, innovasion logistikadan paydalanıw úlken áhmiyetke iye esaplanadı.
Finlyandiyada mámleket boylap logistika tarmaǵı bolǵan Limova transport -logistika klasteri bar. Tiyisli biznestiń rawajlanǵan sistemasınıń bar ekenligi (xizmet kórsetiw, konsalting hám basqalar ) klaster ishinde jańa kompaniyalar jaratıw ǵárejetlerin sezilerli dárejede kemeytiwi hám ámeldegi kompaniyalarınıń básekige shıdamlılıǵın asırıwı múmkin. Klaster bir-birinen 80 kilometr radius uzaqlıqta jaylasqan bir neshe fın kompaniyaları toparı átirapında qáliplesti. Klaster tómendegi logistika kárxanaların birlestiradi - AlfaRoc, EP-
1 Evropa Birlespesi transportı. Statistical Pocket Book 2019.[Elektron resurs Logistics, LogiSec, Logmaster, Logistikas, Itella; transport -ekspeditorlik kompaniyaları - Finavia, Innorail; konsalting kompaniyaları - Fidacom, varova; sanaat - Cargotec, Huurre;
ilimiy-izertlew hám tálim shólkemleri; mámleket hám basqarıw mákemeler. Bas kompaniya - Techvilla Technology Center - Hyvinkääda jaylasqan (Diter, 2007).
Yaponiya klasterleriniń ayriqsha ózgesheligi bul iri, orta hám kishi kárxanalar ortasındaǵı subpudrat munasábetler sisteması bolıp tabıladı. Yaponiya klasteri jetekshi kompaniya mártebeine iye bolǵan bir iri bas kompaniyadan hám oǵan jaqın orında jaylasqan eki yamasa úsh dárejedegi subpudratchilardan ibarat. Usınıń menen birge, birinshi dárejeli subpudratchilar bas kompaniya menen uzaq múddetli shártnamalar menen baylanısqan. Ekinshi hám keyingi dárejedegi jetkezip beretuǵınlar ortasındaǵı munasábetler birinshi dárejeli subpudratchilar tárepinen tártiplestiriledi (Prokofiev, Kashpurov, 2013).
Rossiyada transport infratuzilmasini rawajlandırıw salasındaǵı klaster siyasatı bir qatar milliy hám regionlıq strategiyalarda, rawajlanıw programmalarında, atap aytqanda, 2020 jılǵa shekem bolǵan dáwirde Rossiya Federatsiyasini uzaq múddetli rawajlandırıw koncepciyasında,
2030 jılǵa shekem bolǵan dáwirde Rossiyanıń transport strategiyasında, ámelge asırıw boyınsha stilistik usınıslarda sáwlelendirilgen. Rossiya Federatsiyasining shólkemlestiriw obiektlerinde klaster siyasatı2. Rossiya temir jolları multimodal transport -logistika oraylarınan paydalanǵan halda klasterli jantasıwǵa tiykarlanǵan xalıq aralıq transport koridorlari iskerligin shólkemlestiriw metodikasın islep shıqtı.
Kazaxstan Respublikasınıń 2020 jılǵa shekem perspektivalı milliy klasterlerin qáliplestiriw koncepciyasında jergilikli klasterlerdiń global támiynat shınjırlarına kiriwi názerde tutılǵan, bul bolsa milliy texnologiyalıq qawipsizlik dárejesin sezilerli dárejede kóteredi, ekonomikalıq ósiw sapasın jaqsılaydı hám klasterlerdiń bir bólegi bolǵan biznestiń xalıq aralıq básekige shıdamlılıǵın támiyinleydi.
Mámleketimizde transport -logistika klasterlerin rawajlandırıw ushın potentsialdan paydalanıw natiyjeliligin asırıw zárúrshiligi ekonomikanıń básekilesligi hám diversifikatsiyasin asırıwdıń ústin turatuǵın baǵdarlarınan biri esaplanadı. Bul processda jetekshi rolni júklerdi alternativ transport túrlerine kóshiriw ushın shegara temir jol stansiyalarında xalıq aralıq transport koridorlari kesilispesinde jaratılıwı kerek bolǵan transportlogistika klasterleri oynaydı.