Logistika ■Ч 4Л ‘zbekiston resfubl1kasi ol1v va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi

ii|.h Hayotgan optimal miqdorini, ya’ni zarur bo'lgan ehtiyot





10.5-rasm. Buyurtmaning samarali miqdorini aniqlashning grafik ko‘rinishi.
qismlari zaxirasini to'ldirish uchun ishlab chiqarilishi kerak bo'lgan mahsulot miqdorini aniqlash masalasi shakllanadi (10.7-rasm).

5. 
   
   rasmdan ko‘rinib turganidek. zaxiraning ishlatilishi asta- sekin, butun t-davri ichida amalga oshiriladi, uning to'idirilishi esa faqat t-davri ichida, bu davming davomiyligi ishlab chiqa- rilayotgan partiyaning tayyorlanish vaqti (ishlab chiqarish davri) bilan aniqlanadi.
   

Zarur yig'uvchi qismlar buyurtma tushishi bilan ishlab chi- qarila boshlaydi va tayyor bo‘lishi bilan itse’molchiga yuboriladi: qayta ishlanishi uchun qabul qiluvchi sex omborxonasiga yoki



yig‘uv sexining omboriga yuboriladi. Zaxira tushishining kunduzgi tezligi quyidagi shartdan aniqlanadi:

{P - <2)/240,

bunda P — yig‘uvchi qismlar ishlab chiqarilishining yillik hajmi, Q — materiallarga bo'lgan yillik ehtiyoj.

Agar ishlab chiqarilish (kelib tushish) va materiallaming ishlatilish sur’atlari aniq bo‘lsa, zaxira fondi butun davr davomida to‘lib boradi va uning oxirida maksimal miqdorga erishiladi. Zaxiraning maksimal darajasi:

qmax — ti (P — 0/240 ni tashkil etadi.

0‘rtacha zaxira esa:

qon = U (P — Q)/240 ni tashkil etadi.

Zaxiralarning to'lish davri ishlab chiqarishning o'rtacha bir kunlik hajmidan kelib chiqqan holda aniqlanishi (/1 — 240 qopt/P) hisobga olingan holda, materiallarni ko'pay- tirish va saqlash bilan bog'liq yillik xarajatlar yig'indisi quyida- gicha aniqlanadi:

С — C'i * Q/q_opt + Q ' С dona + С2 • q₀pi (1 ~ Q/P)/2,

bunda Ci — buyurtmlarni berish va hujjatlashtirish bilan bog‘liq ishlab chiqarishni tayyorlashga ketadigan xarajatlar; Cdona ~ bir dona mahsulotning tannarxi. q_ovt ga nisbatan bu tenglamani yechsak, ishlab chiqarish partiyasining optimal hajmini aniq- laymiz:

Agar Q bilan P o‘rtasidagi farq 0 ga yaqin bo‘lsa, q_opt cheksizlikka intiladi. Bu talab darajasi ishlab chiqarish hajmiga teng bo'lgan holda ishlab chiqarish jarayoni uzluksiz bo‘lishi zarurligini bildiradi.

Agar P Q dan ancha katta bo‘lsa, unda ishlab chiqarilayotgan partiyaning optimal miqdori buyurtmaning optimal miqdoriga teng va zaxira birinchi talab bo'yicha to'ldirilishi mumkin.

Misol. Detal korxonada ishlab chiqariladi va ishlab chiqarishni tayyorlashga ketadigan xarajatlar 8,33 pul birligi/donaga teng deb tasawur qilaylik.

DetaUaming yillik iste’moli 1500 donani, bir dona zaxirani saqlashga ketadigan xarajatlar 0,1 pul birligini, mahsulotning yillik ishlab chiqarilish hajmi 12000 donani tashkil etadi. Ishlab chiqarilayotgan partiyaning optimal miqdori

q_opt = Д-8,33-1500/0,1(1-1500/12000) =535, dona Zaxiraning to'lish davri:

h = 535 ’ 240/1200 = 11 kun;

t = qopt/Q = 535/1500 = 0,35 yoki 0,35 ■ 240 = 84 kun.

Ulguiji narxlar arzonlashtirilgan sharoitiarda buyurtmaning samarali miqdorini aniqlash. Agar ulguiji narxlar arzonlashtirilsa, unda buyurtmaning samarali miqdorini aniqlash uchun bir qancha hisoblarni amalga oshirish kerak, chunki xarajatlar yig'indisi funksiyasi uzluksiz bo‘lmay qoladi.

Bunday funksiyaning global minimumini topish uchun uning lokal minimumlarini o‘rganib chiqish zarur va bunda ularining ba’zilari narxlarning uzilish nuqtalarida bo‘lishi mumkin.

Misol.

Yetkazib beruvchi miqdoriga qarab arzonlashtirishni hisobga olgan holda quyidagi narxlarni taklif etgan bo'lsin: