1 - amaliy mashg‘ulot
SIGNALLARNING UZATISH SATHLARI. O'LCHASHLARNI
LOGARIFMIK BIRLIKLARI.
Mashg‘ulotning maqsadi
Signallarning asosiy parametrlari tok, kuchlanish va quvvat xaqida tushunchalar, signallarni uzatish satxlari va ularning turlarini o‘rganish, ularni hisoblash usullarini o‘zlashtirish.
Topshiriq
1.2.1. Amaliy mashg‘ulotga tayyorlanish jarayonida quyidagi o‘quv materiallarining, [2] adabiyotning 1-bo‘limini, [3] adabiyotning 1-bo‘limini o‘rganish lozim va keltirilgan nazorat savollariga tayyorlanish zarur.
O‘zingizga tegishli variant bo‘yicha berilgan topshiriqlarni bajaring. Quyidagi 2.1-jadvalda variant bo‘yicha dastlabki ma'lumotlar keltirilgan.
Topshiriqni bajarish uchun quyidagilarni aniqlang:
- Nolinchi nuqtaga nisbatan signalning xaqiqiy satxini toping;
- Signalning quvvat bo‘yicha sathini toping;
- Signalning kuchlanish bo‘yicha sathini toping;
- P1 satxga va R1 qarshilikga ega bo‘lgan signalning quvvat va kuchlanish bo‘yicha satxini toping;
- P1 satxga ega bo‘lgan signalning quvvat va kuchlanish bo‘yicha haqiqiy qiymatini toping.
1.2-jadval
Topshiriq variantlari
№
|
Rx, mVt
|
R1 , dB
|
R, Om
|
1.
|
45
|
-13
|
75
|
2.
|
40
|
-10
|
75
|
3.
|
50
|
-9
|
135
|
4.
|
35
|
-7
|
135
|
5.
|
25
|
-5
|
600
|
6.
|
30
|
-15
|
600
|
7.
|
60
|
-20
|
135
|
8.
|
65
|
-4
|
75
|
9.
|
70
|
-7
|
600
|
10.
|
100
|
5
|
75
|
11.
|
110
|
8
|
75
|
12.
|
130
|
1
|
135
|
13.
|
40
|
0
|
135
|
14.
|
45
|
3
|
600
|
15.
|
125
|
-1
|
600
|
16.
|
15
|
-9
|
75
|
17.
|
14
|
-8
|
600
|
18.
|
56
|
-2
|
135
|
19.
|
78
|
-5
|
75
|
20.
|
69
|
-6
|
135
|
21.
|
54
|
-1
|
600
|
22.
|
12
|
7
|
135
|
23.
|
5
|
9
|
135
|
24.
|
6
|
13
|
75
|
25.
|
34
|
3
|
600
|
Nazorat savollari
Qanday signal turlarini bilasiz?
Signallarni qanday uzatish sathlarni bilasiz?
Signalning quvvat, kuchlanish va toki bo‘yicha uzatish satxlari ma'lum bo‘lsa, uning quvvat, kuchlanish va tok qiymatlari qanday aniqlanadi?
Signalning quvvat, kuchlanish va tok qiymatlari ma'lum bo‘lsa, uning quvvat, kuchlanish va tok bo‘yicha uzatish satxlari qanday aniqlanadi?
Signalning haqiqiy sathi deganda nimani tushunasiz?
Signalning nisbiy sathi deganda nimani tushunasiz?
Signalning qanday parametrlarini bilasiz?
Kanalning xususiyatlarini xarakterlovchi signalning qanday parametralarini bilasiz?
1.2Amaliy mashg‘ulotga yakun yasash
Signallarning asosiy parametrlari tok, kuchlanish va quvvat xaqida tushunchalar, signallarni uzatish satxlari va ularning turlari o‘rganildi. Uzatish satxlarini hisoblash bo‘yicha amaliy ko‘nikmalar egallandi.
1.2Foydalaniladigan adabiyotlar
В.В. Величко, Е.А. Субботин, В.П. Шувалов, А.Ф. Ярославцев. Телекоммуникационные системы и сети. Том 3. Мультисервисные сети. - Москва, Горячая линия - Телеком. 2005. 592 с.
Isayev R.I., Atametov R.K., Radjapova R.N. Telekommunikatsiya uzatish tizimlari. - «Fan va texnologiya», 2011. — 520 bet.
Цифровые и аналоговые системы передачи: Учебник для вузов/ В.И. Иванов, В.Н. Гордиенко, Г.Н. Попов, Р.И. Исаев и др.; Под ред. В.И. Иванова.- 2-е изд. - М.: Горячая линия - Телеком, 2003.
Nazariy qism
Uzatishning logarifmik birliklari
Elektr aloqa liniyalari uzluksiz ravishda xabarlarni uzatishga mo‘ljallangan. Umumiy xolatda xabar birorta ob'ektning xolati haqidagi ma'lumotlar yig‘indisidan iborat, shuning uchun uzatish punktining oxirgi abonent apparatida birlamchi deb ataluvchi elektrik signal shakllanishi va bu uzatiladigan xabarlarga mos holda ajratilishi lozim. Qabul quluvchi punktning abonent apparatida teskari jarayon amalga oshadi, ya'ni qabul qilingan birlamchi signalga mos xolda xabar shakllanadi. Ovozli eshittirish signallarini uzatishda ovoz bosimini o‘zgartirishi xabar hisoblanadi, uzatishning oxirgi apparati - mikrofon, qabul qiluvchi tomonda esa ovoz balandlatgichdir.
Signallarni quvvat, kuchlanish va tok bilan xarakterlash mumkin. Buning uchun elektr aloqasida ko‘pgina hisoblarni soddalashtirish maqsadida logarifmik xarakteristikalar (uzatish sathlari)dan foydalaniladi. O‘nli logorifmlar asosida hisoblangan uzatish sathlari detsibel (dB), natural logoriflar asosida hisoblangan uzatish sathlari neper (Np) deb ataladi. Hozirgi paytda detsibeldan foydalaniladi. Quvvat kuchlanish va tok bo‘yicha uzatish sathlari quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:
SIGNALLARNING UZATISH SATHLARI. O'LCHASHLARNI LOGARIFMIK BIRLIKLARI. 1
1.1.Mashg‘ulotning maqsadi 1
1.2Topshiriq 1
1.2Nazorat savollari 2
1.2Amaliy mashg‘ulotga yakun yasash 2
1.2Foydalaniladigan adabiyotlar 2
Uzatishning logarifmik birliklari 3
p =- uz =12i z 3
bu yerda Rx, Ux, Ix- qaralayotgan x nuqtadagi quvvat, kuchlanish va toklarning qiymatlari; R0, U0, I0 - boshlang‘ich deb qabul qilingan qiymatlar.
dB va Np da ifodalangan uzatish satxlari o‘rtasida quyidagi munosabatlar mavjud: 1Np = 8,686 = 8,7 gB va 1dB = 0,115 Np.
Agar Rx va R0 quvvat ajratib chiqadigan qarshilikning Zx, Z0 qiymatlari ma'lum bo‘lsa, quvvat, kuchlanish va toklarni uzatish sathlari orasidagi ma'lum nisbat asosida
p =- uz =12i z
bog‘lanishlarni topish mumkin:
и2 Z\ Z\
Pquv = 10lg ,7 V, J = Pkuch +
Z J U 0 Z х
12 Z I Z 0
(2.2)
Pquv = l0|g , ■ / = Pt - Wk"
1 0 Z 0| Z х
Р kuch Р Т - 20lg
•>
(2.3)
agar \Z x| = \Z 0 bo‘lsa, rqW=rkuch=rtok ga teng.
Agar Rx quvvat, Ux kuchlanish yoki Ix tok kattaliklari R0 quvvat, U0 kuchlanish, I0 tokning boshlang‘ich kattaliklaridan katta bo‘lsa, uzatish satxlari musbat, aks holda uzatish satxlari manfiy qiymatga ega bo‘ladi. Rx=R0, Ux=U0 va Ix=I0 bo‘lgan holda yuqorida aytilgan uzatish satxlari nol qiymatli bo‘ladi.
Quvvat, kuchlanish yoki tokning logarifmik birliklaridan quyidagi ma'lum formulalar bilan ularning mutlaq kattaliklariga o‘tish oson:
Ux=Uo-10
0,05Rkuch
Rx=Ro^10 01Ru mVt ,
(2.4)
Ix=Iq'10 005Rt mA.
Agar quvvat, kuchlanish va tokning boshlang‘ich qiymatlari: R0 =1 mVt, U0=0,775 V va I0=1,29 mA qabul qilingan bo‘lsa, unda hisoblangan sathlar haqiqiy deb ataladi va dBq, dBk va dBt deb belgilanadi. Bu qiymatlar Z = 600 Om qarshilikda ajratib olinadi. Unda hisoblangan sathlar nisbiy deb ataladi va dBq, dBk va dBt lar bilan belgilanadi:
рko = ioig(PjPK) dB,
Pko = 20lg(u JU к) dB,
Рто = 20lg(iJi,) dB.
(2.5)
Bunday sathlar traktlarni uzatish xarakteristikasini o‘lchashda keng qo‘llaniladi, chunki ularni qiymatlari boshidan oxirgi berilgan nuqtagacha trakt uchastkasining quvvat, kuchlanish va tok kuchayishiga sonli ravishda tengdir. Bunda sathlarning manfiy qiymatlari berilgan uchastkadagi kuchayishga emas, balki so‘nishga mos keladi. Kanal va traktlarda signal va xalaqitlarni qiymatlarini me'yorlashtirish uchun quvvat bo‘yicha nolinchi nuqtaga nisbatan sathlar (NNNS) tushunchasi qo‘llaniladi. Signal sathidan rq quvvat bo‘yicha sathga rq o‘tish uchun traktning berilgan nuqtasida o‘lchov tengligi qo‘llaniladi:
rq=rqo +rq. o‘lchov (2.6)
bu yerda rq o‘lchov - traktning berilgan nuqtasidagi quvvat bo‘yicha o‘lchov sathi.
Quvvat bo‘yicha nisbiy sathni aks ettiruvchi (1.1) ifodani, quyidagi
ko‘rinishda ifodalash mumkin:
rnq=rq-rhk ,
(2.7)
bu yerda rq - tekshirilayotgan nuqtadagi quvvat bo‘yicha mutlaq satx va rhq - hisoblash nuqtasidagi satx. Quvvat bo‘yicha nisbiy satx quvvatning o‘lchash nuqtasidagi va hisoblash nuqtasi deb qabul qilingan nuqtadagi mutlaq satxlarining farqiga tengligi (1.7) formuladan ko‘rinib turibdi.
Kuchlanish bo‘yicha nisbiy satxlar ham shunga o‘xshash qilib olinadi:
(2.8)
rnk=rk-rhk .
Do'stlaringiz bilan baham: |