Lishaynikler bólimi- lichenophyta Uliwma túsınik

41- súwret. Lishaynikler

1 - jabisqaq lishaynikler; 2 – japıraq tárizli lishaynikler;

3 – puta tárizli lishaynikler



42- súwret. Gomeomer tallomniń ( vegetatıv denesıniń)

uzinina kesimi.



43- súwret. Geteromer tallomniń uzinina kesimi.

1-ústıngi hám astınǵı qabat; 2-suwotlar zonasi (al`gal` zona, gonial qabat); 3-ózek; 4-rizinler.

Lishayniklerdiń kóbeyiwi.

Lishayniklerde kóbeyiwdiń úsh túri: vegetatıv, jinissiz, jinısli kóbeyiw usilları baqlanadi. Kóbeygende lishaynikler ózi yaki tek mikobiont kóbeyedi. Kóp jaǵdaylarda vegetatıv kóbeyiw ushıraydi, bunda lishaynik tallomi óziniń joǵaltqan bólegin regeneratsiya qiliw qásiyetıne iye boladı. Bul protsess fragmentlerge bólıniwi yaki arnawli dúzilmeler- sorediya, izidiya hám lobullarǵa ajiraliwi arqali boladı. Fragmentatsiya mexanik tárizde baradi. Qurǵaq hawada mort bolatuǵın lishaynikler haywanlar yaki adamlar tásirinde sınadi, olar samal járdeminde túrli aralıqlarǵa tarqaladi. Lishayniklerdiń bir bólegi qolay ortalıqqa túskennen soń jańa lishaynik ósedi. Sorediya- suwotıniń bir yaki birneshe kletkasınnan hám oni orap alǵan zamarriqlar giflerinen ibarat mayda dúzilmelerden quralǵan. Olar suwotlar zonasında payda boladı. Lishayniklerdiń bazilarında sorediyalardıń payda bolıwı tallomdaǵı suwotlardıń tez kóbeyiwi hám zamarriq gifleri menen oraliwi sebepli bolsa, basqalarında gifler tez ósedi hám suwotlar kletkaların orap aladi. Sorediyalardıń formalanǵan toplamları soralyalar dep ataladi (44–súwret). Bazi lishayniklerde tallom ústınde payda bolatuǵın fikobiont hám mikobiontlardan payda bolǵan izidiyalar búrisken tayaqsha siyaqli ósimtelerdi payda qiladi (45-súwret). Izidiyalardıń sorediyalardan parqi, olar qabiq penen qaplanǵan boladı. Izidiyalar úziledi, jawin yaki samal járdeminde tarqalip, qolay shárayatqa túskende jańa tallom payda boladı.

Mikobionttıń jinissiz kóbeyiwinde piknidiyalarda piknokonidiyalar yaki stılosporalar payda boladı. Lishayniklerdiń piknokondiyalarıniń formasi hár qiyli hám kólemide túrlishe boladı. Piknidiyalar ádette jinissiz kóbeyiw organi dep esaplansa da, bazi lixenolog alimlar olardı lishayniklerdiń erkek jinis organi, piknidiya - konidiyalardı bolsa, erkek jinisiy elementleri dep esaplaydı.

Qaltashali lishayniklerdiń jinısli rawajlaniwi erkin halda jasaytwǵın zamarriqlardıń jinisiy protsessıne uqsas bolsada, elege shekem tolıq úyrenilmegen.