Lim vazirligi samarqand davlat universiteti b. Sh. Safarov, I. I. Ayubov

 
1. Jismoniy shaxslardan olinadigan soliqlarning
shakllanishi va ularning ahamiyati 
 
Soliq kodeksining 52-bob 364-moddasiga binoan O‘zbekiston 
Respublikasi fuqarolari, chet davlatlar fuqarolari, shuningdek, 
fuqaroligi bo‘lmagan shaxslar jismoniy shaxslar deb e’tirof etiladi. 
Tegishli maqomi o‘ziga nisbatan belgilangan soliq davri 
boshlanadigan yoki tugaydigan har qanday ketma-ket o‘n ikki oylik 
davr davomida jami bir yuz sakson uch kalendar kundan ko‘proq 
O‘zbekiston Respublikasida haqiqatda bo‘lgan jismoniy shaxslar 
O‘zbekiston Respublikasining soliq rezidentlari deb e’tirof etiladi. 

---

386 
Agar jismoniy shaxs tegishli soliq davrida O‘zbekiston 
Respublikasida jami bir yuz sakson uch kundan kam bo‘lib, biroq 
ushbu turish muddati uning boshqa biron-bir davlatda turgan 
muddatidan ko‘proq bo‘lsa ham, u O‘zbekiston Respublikasining 
soliq rezidenti deb e’tirof etiladi. 
Jismoniy shaxslarni soliqqa tortish tizimi, soliq subyektlari 
nuqtai nazardan 3ta asosiy turkumga ajratiladi: 
1. Jismoniy shaxslarni(rezident) soliqqa tortish tizimi; 
2. Yakka tadbirkorlik faoliyatini shug‘ullanuvchi jismoniy 
shaxslarni soliqqa tortish tizimi; 
3. Norezident jismoniy shaxslarni soliqqa tortish tizimi. 
Jismoniy shaxslardan undiriladigan soliqlar asosan bevosita 
soliqlardir. Shuningdek, renta xususiyatiga ega bo‘lgan soliqlarning 
ham ayrim turlarini to‘laydilar. 
Jismoniy shaxslar olgan daromadlari, mulklaridan va iste’molda 
soliq to‘laydilar. Ular tomonidan to‘langan soliqlarning davlat byud-
jetini shakllantirishdagi ulushi yuqoridir. Ayniqsa, jismoniy shaxslar 
daromadlaridan to‘lanaldigan soliqning davlat byudjetidagi ulushi 
yuqoridir. Shuningdek, jismoniy shaxslardan undirilgan soliqlar 
mahalliy byudjetlarning daromadlarida sezilarli ulushga egadir.
Jismoniy shaxslardan olinadigan soliqlar va yig‘imlar: 
Umumdavlat soliqlari: 
1. Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i; 
2. Yuridik shaxs tashkil etmasdan yakka tartibdagi tadbirkorlik 
faoliyati bo‘yicha qat’iy belgilangan soliq; 
3. Tadbirkorlik faoliyatining ayrim turlari bo‘yicha qat’iy 
belgilangan soliq. 
Mahalliy soliqlar va yig‘imlar: 
1. Mol-mulk solig‘i; 
2. Yer solig‘i; 
3. Jismoniy shaxslardan transport vositalariga benzin, dizel 
yoqilg‘isi va gaz ishlatganlik uchun olinadigan soliq. 
Jismoniy shaxslardan undiriladigan mol-mulk solig‘i, yer 
solig‘i va transport vositalariga yoqilg‘i ishlatganlik uchun undirila-
digan soliqlarni keying mavzularimizda batafsil ko‘rib chiqamiz. 

---

387