Lim vazirligi guliston davlat universiteti

2-asosiy savol bayoni: O’zbekiston Respublikasi iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi fani sanoat geografiyasi, aholi geografiyasi, shaharlar geografiyasi, transport geografiyasi, ijtimoiy geografiya, kartourafiya, tabiiy geografiya jumladan, O’zbekiston tabiiy geografiyasi fanlari bilan uzviy aloqador.
Ushbu fan birinchi galda tabiiy geografiya fani bilan yaqindan aloqadadir. Chunki iqtisodiy geografiya u yoki bu mintaqani iqtisodiy va ijtimoiy jihatdan o’rganayotganda, o’sha joyning tabiiy sharoiti, tabiiy resurslarining hududiy xususiyatlarini har tomonlama bilmasdan turib, unga iqtisodiy jihatdan baho berish, ishlab chiqarish kuchlarini ilmiy jihatdan tashkil qilish va joylashtirish mumkin emas.
O’zbekiston Respublikasi iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi fani iqtisodiy geografiyaning tarmoqlari sanoat, qishloq xo’jaligi, transport va tashqi iqtisodiy aloqalar geografiyasi fanlari bilan ham yaqindan aloqadordir. Chunki, ularni hududiy tashkil etish shakllari o’ziga xos bo’lib, mamlakatimizning turli mintaqa va hududlarida turlicha joylanish va rivojlanish xususiyatlariga ega.
O’zbekiston iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi fani kartografiya fani bilan ham yaqindan aloqadordir, chunki u yoki bu davlatlarni iqtisodiy geografik jihatdan o’rganayotganda kartografiyadan keng foydalaniladi. Bu fanni kartasxemalar, kartogramma va kartodiagrammalar, harakatdagi chizmalar, jadval va diagrammalarsiz tasavvur qilib bo’lmaydi.
Bundan tashqari O’zbekiston iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi fani "demografiya" fani bilan ham uzviy bog’liq. Sababi, aholi va mehnat resurslari jamiyatda eng asosiy kuch hisoblanadi. Ya’ni aholi bir vaqtning o’zida ham ishlab chiqaruvchi kuch, ham iste’molchi hisoblanadi.
Har qanday fanning predmeti, ta’rifi uning asosiy tamoyillarini o’zida aks ettirishi shart. Chunki, o’zining metodologiyasi va metodi, tadqiqot predmeti va tamoyillariga ega bo’lmagan fan mustaqil fan hisoblana olmaydi.
Shuningdek, qonun va kategoriya, asosiy ilmiy g’oya va tushunchalar har bir fan uchun zarurdir. Ularni aniqlash, o’rganish, qo’yilgan tub maqsadlarga erishish, eng avvalo, ma’lum vosita yoki yo’llarni, turli xil metodlarni talab etadi. Bu o’rinda agar tamoyillarga amal qilinsa, metodlar qo’llaniladi. Tamoyil va usul birgalikda ko’zlangan maqsadga erishishga ko’mak beradi, fanning ichki rivojlanish qonuniyatlarini, uning taktika va strategiyasini ta’minlaydi, ifodalaydi.
O’z navbatida, metodlar bevosita shu fanga xizmat qiluvchi yoki barcha fanlarga tegishli bo’ladi. Masalan, geografiya fanining maxsus metodlari sifatida kartografik, geografik taqqoslash, rayonlashtirish va boshqalarni ko’rsatish mumkin. Ayni paytda statistik, energiya ishlab chiqarish tsikllari, esktropolyatsiya, iqtisodiy geografik o’rin kabilar ko’proq iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaga jumladan, O’zbekiston iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi faniga xizmat qiladi.
Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya fani jumladan, O’zbekiston iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi fani ayniqsa bozor iqtisodiyotiga o’tishda respublikaning mustaqilligini mustahkamlashda hamda kelajakda O’zbekistonni rivojlangan davlatlar qatoriga chiqishi uchun respublikadagi mavjud iqtisodiy va tabiiy, mehnat resurslaridan oqilona tadbiq qilish va undan foydalanishga juda katta e’tibor berishni taqozo etadi. Bu jarayonlarni o’rganishda, tahlil qilishda va o’z maslahatlarini berishda O’zbekiston iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi fanini roli benihoya kattadir.