Leksikologiya

LEKSIKOLOGIYA

III-variant.

1. Nofaol so'zlarga quyidagilardan qaysi biri mansub?

1. atamalar. 2. shevaga xos so'zlar 3. kasb-hunarga oid so'zlar 4. eskirib qolgan so'zlar 5. jargon so'zlar

A) 1,3,5 B) 1,5

C) 3,4,5 D) yuqoridagilarning barchasi

2. Iboralar asosan qaysi uslubda qo'llanadi?

A) so'zlashuv uslubida B) so'zlashuv va badiiy uslubda

C) badiiy uslubda D) iboralar barcha uslubda keng qo'llanadi

3. "Devonu-litg'otit turk" va "Abushqa" lug'atlarining yaratilgan davrlari qaysi qatorda to'g'ri berilgan?

A) "Abushqa" lug'ati XI asrda, "Devonu-lug'atit turk" XVI asrda yaratilgan.

B) Har ikkovi XI asrda yaratilgan.

C) "Devonu-lug'otit turk" XI asrda, "Abushqa" asari XVI asrda yaratilgan.

D) Har ikkala asar qam XVI asrda yaratilgan.

4. Bir so'zning ikki ma'nosi deganda nimani tushunasiz?

A) ko'p ma'nolilik B) ma'nodoshlik

C) shakldoshlik D) ziddoshlik

5. Bir xil shaklga ega bo'lgan ikkita so'z deganda nimani tushunasiz?

A) ko'p ma'nolilik B) ma'nodoshlik

C) shakldoshlik D) paronimlik

6. Quyidagi so'zlarning qaysi birida shakldoshlik ot va fe'l turkumi o'rtasida vujudga kelmaydi?

A) osh B) tut C) qo'y D) son

7. Qaysi qatorda Izohli lug'atning ta'rifi to'g'ri berilgan?

A) so'zlarning to'g'ri yozilishini ko'rsatuvchi lug'at

B) tildagi barcha so'zlarning qanday ma'nolarni bildirishini tanishtiruvchi lug'at

C) bir tildagi so'z ikkinchi tilda qanday so'zga teng kelishini ko'rsatuvchi lug'at

D) iboralarning ma'nosini izohlovchi lug'at

8. Birja so'zining ma'nosi...

A) matematik hisob B) ishbilarmon

C) ulgurji bozor yoki qimmatbaho qog'ozlar bozori D) dallol

9. Bitim tuzishda vositachilik qiluvchi shaxsni kim deb ataladi?

A) biznesmen B) broker

C) magistr D) veterinar

10. Fors-tojikcha so'zlarni belgilang.

A) harakat, sanoat, oddiy B) tuman, navkar, yasovul

C) kaptar, xursand, korxona D) manti, lag'mon, manpar

11. Kishi ismlarini o'rganuvchi soha...

A) toponimika B) etimologiya C) onomastika D) leksikografiya

12. Toponimika nimani o'rganadi?

A) joy nomlarini B) kishi ismlarini

C) so'z ma'nolarini D) so'z shakllarini

13. Bakalavr atamasinihg ma'nosi...

A) ish boshqarish faoliyati bilan shug'ullanuvchi shaxs

B) to'rt yillik oliy ta'lim bosqichini o'tagan mulaxassis

C) bolalar shifokori

D) to'rt yillik bosqich o'qishidan so'ng ikki yillik mutaxassislik kursini o'tagan shaxs

14.Ahkom so'zining ma'nosi nima?

A) hukmlar B) shariat

C) xulqlar D) xalqlar

15.Sharir so'zining ma'nosi nima?

A) shavkat B) yomon, yaramas

(C) ulug', qudratli D) mehribon, munis

16. Ahd so'zining ma'nosi nima?

Л) aqida B) nikohiga olish

C) ajralish D) aql, farosat

17.Chaksa og'irlik o'lchovi taxminan qanchaga teng?

A) 10 kg B) 5 kg C) 3 kg D) 7 kg

18.Qarluq-chigil-uyg'ur shevalari qaysi guruhga mansub?

A) janubiy-sharqiy guruhga B) janubiy - g'arbiy guruhga

C) shimoliy - g'arbiy guruhga D) A,C

19.Qaysi gapda paronim bilan bog'liq xato mavjud?

A) Namozi asrga yaqin olomonning g'azabi, asta-sekin soviy boshlab, bir qismi tarqaldi

B) Maqsadi - yoshlarni yo'ldan urush bo'lgan emish.

C) Otasi endi qarib kuchdan qolgan edi.

D) Eshik ochilib, Saidiyning xayoli patday to'zg'idi.

20. Qaysi gapda metonimiya usuli bilan ma'nosi ko'chgan so'z berilgan?

A) Paxmoqsoqol bir nimaning ilinjida o'tirganini sezsa ham,

Asadbek to'xtamay o'tib ketmoqchi bo'ldi

B) Shu uchun u Zebining so'nggi so'zlaridagi og'ir mayuslikni payqay olmadi.

C) "Qalandar" muvaffaqiyat qozondi, hatto alohida yozuvchilar, tanqidchilar orasida bahs-munozaralarga sabab bo'ldi.

D) Sichqon tish o'rnashib o'tirayotgandek qimirlab, jiddiy tus oldi.

21. Ko'z ilg'amas iborasining ma'nosi qaysi javobda to'g'ri berilgan?

1) bilinar-bilinmas 2) cheksiz 3) mayday 4) poyoni ko'rinmaydigan

A) 2,4 B) 1,3 C) 1,2,4 D) 1,2,3,4

22. Mo'ylovning brigadasi Mingbuloqning o'ng tomonida, O'rozqulning uzumzoriga yondosh edi.

Mazkur gapda qanday ma'no ko'chishi mavjud?

A) metafora B) ma'no ko'chishi mavjud emas

C) sinekdoxa D) vazifadoshlik

23. Qaysi о 'rinda paronim juftliklar berilgan.

1. burov - birov 2. abro' - obro' 3. adab - odob 4. but - bud 5. obro' - obro'y

A) 2,4 B) 1,2.4

C) 1,4 D) Barchasi paronim juftlik hisoblanadi.

24. Noto'g'ri tuzilgan antonimlik juftlikni aniqlang.

1. bosh - oxir 2. kecha - ertaga 3. siyrak - qalin 4. dahriy - dinsiz 5. ozod - tutqun

6. janubiy - g'arbiy

A) 1,3,4,5,6 - B) 3,4,6

C) 2,4,6 D) Barchasi to'g'ri tuzilgan

25.Qaysi tagiga chizilgan so'z o'rniga uning paronimini qo'llash mumkin.

A) Biroq hozir sizning eng zo'r lashkarboshi ekanligingiz hammaga ayon?

B) Biroq qanchalik urinmasin, O'ktamjonning suratini ko'z o'ngida tiklay olmadi.

C) Maqsad - yoshlarni yo'Idan urish bo'Igan emish.

D) Otasi endi qarib kuchdan qolgan edi.

26. Issiq - sovuq va quyuq - suyuq juft so'zlari gap tarkibida qanday yangi ma'no anglatishi mumkin?

A) Issiq-sovuq - davr, quyuq-suyuq - har xil

B) Issiq-sovuq - fasl, quyuq-suyuq -ovqat

C) Issiq-sovuq - ahvol, quyuq-suyuq - ovqat

D) har ikkovi juft so'z ham faqat o'z ma'nosida qo'llanadi

27.Qaysi gapda shakldosh bo'lishi mumkin bo'Igan uchta so'z mavjud?

A) Bola hozir yosh, ter to'kib ishlashning qadrini bilmaydi.

B) Xalqda shunday maqol mavjud: "Yovvoyi daraxtning tagiga tosh tegar".

C) Ozgina pastga tush, suhbatingni olay, jigarim.

D) Yuragi bamisoli o't, olovdek yigitning.

28.Lug'atlarda so'zning ma'nosini ochib berishda qanday birliklardan foydalan iladi ?

A) gapdan B) so'z birikmalaridan

C) iboralardan D) shartli belgilardan

29.Prezentatsiya so'zining ma'nosi nima?

A) mol - mulkni davlat tasarrufidan chiqarish

B) mahsulotni sotish choralari majmui

C) bajarilgan ishning o’lchovini hisoblash

D) biror narsani ko'rsatish, taqdim etish

30.Qaysi qatorda ibora qo'llanmagan?

A) ko'kka ko'tarmoq B) ko'zimning nuri

C) burni ko'tarilmoq D) barchasi ibora sanaladi

31.Qaysi qatorda ibora belgi bildirmayapti?

A) og'zi bo'sh B) ko'ngli yarimta

C) mum tishlamoq D) yuzi shuvit

32.Ari soqov holda ilonning oldiga boripti.

Qaldirg'och aytipti: "Dunyodagi barcha

yaxshi etlardan qurbaqani eti shirinakan

deyapti". Shundan buyon ilonni yemishi

qurbaqa eti bo'p qopti.

Ushbu parcha qaysi shevaga xos?

A) Buxoro shevasi B) Namangan shevasi

C) Xorazm shevasi D) Farg'ona shevasi

36. Qizamiqni gitli qoraqurtni biy, kalni siyqahosh tarzida nomlash leksikologiyada nima deb ataladi?

A) metafora B) jargon so'zlar

C) tabu D) evfemizm

LEKSIKOLOGIYA

IV-variant.

1.Qaysi so'zlar shakldosh bo'la olmaydi?

1) yoq 2) kuy 3) taxt 4) bor 5) dog'

A) 1 B) 2

C) 2,5 D) barchasi shakldosh boia oladi

2.Kunduzi atrofni oppoq tuman qopladi. Gapdagi qaysi so'zlar shakldosh bo'la oladi?

A) oppoq B) tuman

C) tuman, qopladi D) atrofni, qopladi

3. So'ridagi eskiroq ko'rpachani darrov yig'ishtirib olib, supirib, ko'z ochib

Yumguncha yangi yakandoz to'shab, joy soldi.

Mazkur gapdagi ibora qanday bo'lak

sanaladi?

A) aniqlovchi B) hol

C) kesim D) to’ldiruvchi

4.Qaysi gapda ibora qo'llanmagan?

A) Ikki yoshning boshini qovushtirishdi..

B) Dakang xo'roz raqibini bir cho'qishda qoehirdi.

C) Es-hushingni yig'ib ol, bolam.

D) U ustozi qarshisida jonini hovuchlab o'tirdi.

5.Berilgan javoblarning qaysilarini ham turg'un bog'lama, ham so'z birikmasi sifatida ishlatish mumkin?

A) kallasi g'ovlab ketmoq, o'zini qo'lga olmoq

B) boshini achitmoq, ko'nglini buzmoq

C) miyasini qoqib qo'liga bermoq, ona suti og'zidan kelmoq

D) po'stagini qoqmoq, yoqasini ushlamoq

6. O'qituvchimiz ikki gapning orasida ko'p kitop o'qish lozimligini ta'kidlardi.

Ikki gapning orasida iborasining ma'nosini toping.

A) har zamonda B) qayta-qayta

C) ortiq darajada D) qunt bilan

7. Ular astoydil bel olishdi. Bel olishdi iborasining ma’nosini toping.

1) kurash tushdi 2) halaqit berdi 3) kuch sinashdi 4) shaylanishdi 5) urishib qolishdi

A) 1,2 B) 2,4,5

C) 1,3 D) 1

8. Qochmoq. so'zi qaysi qatorda ко'chima ma'noda qo’llanmagan ?

A) Do'stim, mening samimiy maslahatlarimdan qochma.

B) Bo'lajak kelin bo'lajak qaynota va qaynonasidan qochdi.

C) Birga qiyinchilikiarni yengamiz degan eding, endi qochmaginda.

D) Ukam menga bildirmay chorbog' tomon qochdi.

9. Qaysi qatorda shakldosh so'zlar berilgan ?

A) qop, begona, devor B) bo'l, kech, hur

C) shitob, tire, ildam D) nil. shu'la, chok

10. Qaysi gapdagi qattiq so'zi juda so'ziga sinonim bo'la oladi?

A) Suv ham qattiq yerda to'xtaydi.(Maqol)

B) Salimboy qattiq odam, tomsa yalatmaydi.

C) Mavluda xola qiziga qattiq gapirdi.

D) Soliya kechasi tushida qattiq qo'rqibdi.

11. U cho'loqqa achinish bilan qaradi.

Ushbu gapda ma'no ko'chishning qaysi turi mavjud?

A) metafora B) metonimiya

C) sinekdoxa D) vazifadoshlik

12. Qaysi gapda sovurmoq so'zi o’z ma'nosida qo'llangan?

A) Pulni behuda sovurdi

B) Hayot gulini sovurmoqchi bo'ldi

C) Kechki shamolda bug'doy sovuribdi

D) Chingiz farmoni bilan shaharga o't qo'yilib, kuli ko'kka sovurilibdi.

13. Qaysi gapda yiqilmoq so'zi ko'chma ma'noda qo'llangan?

A) Yiqitgan maid emas, yiqilganni turg'izib qo'ygan maid

B) Chavandozlardan biri marraga yaqin qolganda, otdan yiqilib tushdi

C) Ko'chada...gursullab devorlar yiqiladi, sharaqlab daraxtlar qulaydi

D) Mustabid hokimiyat yiqildi

14. Qaysi gapda bosh so'zi ko'chma ma'noda qo'llangan?

A) -Rosa boshing bor, inim Yo'lchi, oltin boshing bor

B) - Badanim o't bo'lib yondi, boshim og'rib, ko'zlarim tindi, -dedi Hoji xola

C) U shoshib, ot boshini chap tarafga burdi

D) O'zbek oyim boshi bilan keliniga rizolik bildirib "barakalla!"deb qo'ydi.

15. Qaysi qatordagi turg'un birikmalar erkin birikma o'rnida ham qo'llana oladi?

A) og'iz ochmoq, qo'lga olmoq, yeng shimarmoq

B) ko'zi to'rt bo'lmoq, qo'l ko'tarmoq, dimog'i shishmoq

C) kapalagi uchib, ketmoq, og'zi qulog'ida boimoq, gap qistirmoq

D) ichagi uzilmoq, ko'ngli sovimoq, ko'zi pishmoq

16. Ibora bilan so'zning o'xshash tomonlari qaysi o'rinda berilgan?

1. So'z ham, ibora ham tushuncha ifodalaydi

2. So’z ham, ibora ham ko'chma ma'no ifodalaydi

3. So’z ham, ibora ham gapda bir bo'lak vazifasida keladi.

A) I B) 1,3 C) 1,2,3 D) 2,3

17. Qaysi qatorda gap shaklidagi ibora mavjud?

A) anqoning urug'i, bosh ko'tarmoq

B) ko'zi ochildi, tili tutildi

C) ko'klarga ko'tarmoq, aytgani aytgan

D) amri mahol, ikki bukilgancha

18. Ma'no jihatdan bir-biriga yaqin so'zlarni toping.

A) karam, mukarram, hakam B) ilm, olim, muallim

C) mohir, muhr, zuhur D) kitob, oftob, arbob

19. Qaysi gapda asliy sifat mavjud?

A) Unga issiq ta'sir qilgan, shekilli, holsizlanib qoldi

B) Ko'k yuzini bulut, chol ko'zini g'azab bosib kela boshladi

C) A,B

D) Mazkur gaplarda asliy sifat mavjud emas

20. 1.Qo'lingdan kelguncha chiqar yaxshi ot

2. Yaxshilik ail, bolam, yomonlikni ot .

3.Chang chiqarmas yakka yursa yolg'iz ot

4.Qushlarga tosh otmoq tarbiyasiz bolalaning ishi

ushbu gaplarning qaysi birida ot so'zi bir so'zning ko'p ma'nolari hisoblanadi?

A) birinchi va uchinchi gaplarda B) uchunchi va to'rtinchi gaplarda

C) ikkinchi va to'rtinchi gaplarda D) barcha gaplarda

21.Qaysi gapda paronimlarni qo'llash bilan hog'liq uslubiy xato mavjud?

1. Menga ilk harfni o'rgatgan ustozni yoddan chiqarmayman

2. Men xam kichik paxtakorman

3. Ishimizning unumi tobora ortib bormoqda

4. Ma'naviyatimizning tup sababi ilmda

A) 1,2,4 B) 1,2,3,4

C) 1,4 D) 2,4

22.1.Hidi kelsa mast bo'laylik handalakning bo'yiga

2.Saida ertasiga ham Qalandarovni ко'rolmay кип bo'yi diqqat bo'lib yurdi

3. Bo'yi bo'yim bilan tenglashib qolgan bo'lsa

Qaysi qatorda bo’yi so'zining ma'nolari to'g'ri berilgan.

A) 1-hidi ma'nosida, 2-ko'makchi vazifasida, 3-gavdasi ma'nosida

B) 1-gavdasi ma'nosida, 2-ko'makchi vazifasida, 3-gavdasi ma'nosida

C) 1-ko'makchi vazifasida, 2-ko"makchi vazifasida, 3-gavdasi ma'nosida

D) 1-hidi ma'nosida, 2-ko'makchi vazifasida, 3- hidi ma'nosida

23.Qaysi gapda ibora qo'llangan?

A) Mehri kasalxonadan chiqqandan keyin, Niso buvi ikkala qizi bilan noma'lum tomonga bosh olib ketdi. (A.Q.)

B) Bolta tushguncha, kunda dam olar

C) Sharaf qo'l yozmasi deb atalgan katta xatda, bilib qo'yki, azizim, Sening ulug' noming bor. (G'.G'.)

D) Hech bo’lmasa bitta vazifaga misol topilar deb, kitob varaqlay boshladim.

24. Qaysi gapda ravon so'zi ko'chma ma'noda qo'llanmoqda?

l.Mashina ravon ishlayapti

2.To'lqinlar shovullar, so'ng oqar ravon, Tutashgan besh dengiz, o'nlab daryolar

3.Mashina ravon yo'lda yeldek uchadi

4.Nutqi ravon bolalaming baholari, ko'pincha, yuqori bo'ladi

5.Biroq hayotning ravon yo'lidan so'qmog'I ko'p

A) 1,2,4,5 B) barchasi ko'chma ma'noda

C) 5 D) 3,5

25.1.Yuki yengil eshak yotag'on bo'ladi.

2.Havo anchayin salqin, yengil shamol esardi

3.Biznikida ish ming marta yengil

4.0'zingga munosib gapni gapir! Yengil bo'lma!

Yengil so'zining ma'nolari qaysi qatorda

to'g'ri tartibda berilgan?

A) kuchsiz, vazni kam, qiyin bo'lmagan, yuzaki o'ylaydigan

B) qiyin bo'lmagan, kuchsiz, yuzaki o'ylaydigan, qiyin bo'lmagan

C) qiyin bo'lmagan, kuchsiz, qiyin bo'lmagan, yuzaki o'ylaydigan

D) vazni kam, kuchsiz, qiyin bo'lmagan, yuzaki o'ylaydigan

26. Qaysi so'zlarning birini aytsak ikkinchisi xayolimizga keladi?

A) shakldosh so'zlar B) ma'nodosh so'zlar

C) zid ma'noli so'zlar D) ko'p ma'noli so'zlar

27.Tamom xalq majlisga yig'ildi. Tomom so'zi qaysi so'z turkumi o'rnida qo'llanmoqda?

A) ravish B) olmosh

C) sifat D) yuklama

28.1.Toshkent va Andijon havosi bir-biriga yaqin.

2. Nazarimda, notanish yigit allakimga, juda-juda yaqin odamga o'xshayotgandek

3.Yaqinda ta'tildan qaytdim

Mazkur gaplardagi yaqin so'zining ma'nolari qaysi qatorda to'g'ri berilgan?

A) 1.o'xshash 2. qadrdon 3.bir oz avval

B) l. haqiqiy 2. do'stona 3.bir oz keyin

C) 1. bir xil 2. mehribon 3.bir oz keyin

D) l. mos 2. haqiqiy 3.bir oz avval

29. Qaysi javobda shakldosh iboralar qayd etilgan ?

A) Boshmon davolanib bo'lgach, o'ziga keldi. U anchadan so'ng o'ziga keldi.

B) Raqib komanda"Paxtakor"chilarga o'yinni boy berdi. U vaqtni boy bcrdi.

C) Ortiqcha ovqatni ko'nglim ko'tarmaydi. Shu odam bilan gaplashishni ko'nglim ko'tarmaydi.

D) U bu dunyodan qayg'u-alam bilan o'tib ketdi. Uning gapirgan gapi menga juda o'tib ketdi.

30. Qaysi gapda metafora yo’li bilan ma'nosi ko'chgan so'z mavjud?

A) It ham o'tiradigan joyini dumi bilan tozalab, so'ng o'tiradi.

B) Dilmurodning qulog'i qattiq og'rib qolibdi.

C) Qo'shni dalaga o'nlab hasharchilar yetib kelishdi.

D) Bahor kelib, lolaqizg'aldoqlar adirni gilamdek qopladi.

31. "Ma'nodosh so'zlarni o'rnida ishlatish so'z san'atkori uchun farz. Tilimizning shu tovlanib turishida shoir uchun ne-ne bilmas-tugamnas xazinalar bor" Yuqoridagi fikrlarni qaysi alloma shoir aytgan?

A) G' G'ulom B) M.Shayxzoda

C) U.Nosir D) Behbudiy

32. Qaysi gapda paronimlarni qo'llash bilan bog'liq xato mavjud?

A) Chanoqdagi lo'ppi ochilgan paxta quyoshda yarqirab kumushdek toblanadi.

B) Uning qalb ko'zgusi bu gapni eshitib darz ketdi.

C) Borlik dono qiladi. yo'qlik gumioh qiladi.

D) Shoir mamlakatning eng chekka o'lkasiga surgun qilindi.

33. Qaysi tasviriy ifoda juftligi noto'g'ri berilgan?

l.Po'lat qush - samalyot 2.Mehr bulog’i –ona suti 3.Oq chashma - sut 4.Dengiz hokimi - kit 5.Yaylov bahodirlarii - cho'ponlar

A) 2 B) 4

C) 3,4 D) barchasi to'g'ri berilgan

34. Qaysi qatordagi sinonim juftlik ona tilimiz icliki imkoniyattari asosida paydo bo'lgan?

A) bet - yuz B) dastur - reja

C) botir - jasur D) bitik - kitob

35. Quyidagi so'zlardan qaysilarinin gparonim jufti yo'q?

A) ganch, tunamoq, qism D) zid ma'noli so'zlar

B) mart, sutxo'r, bot

36. Qaysi qatordagi tasviriy ifoda noto'g'ri berilgan?

A) charm qo’lqop ustalari - bokschilar

B) zangori kema kapitanlari - uchuvchilar

C) osoyishtalik posbonlari - militsionerlar

D) mo'yqalam sohiblari- rassomlar