Leksikologiya bilib oling. Leksikologiya

. 
“O´zbek tilining izohli lug´ati” 
dan
 
foydalanib,
 
valiahd, bo´g´in, da´vat, da´vo, 
yo´lamoq, yo´llamoq
 
so´zlarining ma´nosini yozing. 
IMLO LUG'ATI 
Bilib oling.
Imlo
(
orfografik) lug‘atida
tilimizdagi so'zlarning to‘g‘ri yozilishi ko‘rsatiladi. So'zlar 
alifbo tartibida beriladi. Yurtimizda imlo lug'atlari bir necha bor nashr etilgan. Eng oxirgisi 2013-
yilda chop etilgan imlo lug'atidir. Unda 85000dan ortiq so'zning yozilishi qayd etilgan. 
Topshiriq. Dialogni o'qing, fikr bildiring. Ajratilgan so'zlarning yozilishiga diqqat qiling. 
—Do'stim, devoriy gazetaga maqola yozayotgan edim. Ba’zi so'zlarni yozishga qiynalyapman. 
— Qanday aytsang, shunday yozavemnaysanmi? Baribir, 
tahririyatimiz
a’zolari tekshirib, 
keyin gazetani chiqarishadi-ku! 
— Yo‘g‘-e, o'zimiz ishlatadigan so'zlarimizni ham bilmas ekan-da, deyishadi. Harakat qilganimni 
uqtirolmayman, 
“savodsiz ekan”, degan fikr qoladi ularda. 
— Hadeb 
so‘rayvermaysan-ku? 
“O'zbek tilining imlo lug'ati” kitobing bormi? 
— Yo'q, shu kitobni sotib olishim kerak. 
— Uning bir necha xil 
nashrlari 
bor. Juda bo'lmasa, internetdan ham topsang bo'ladi. 
— Rahmat, do'stim. To'g'ri yozish - 
savodxonlik, 
savodxonlik esa 
madaniyatlilik 
belgisi. Endi 
shu kitobni o'zimga hamroh qilib olaman. 
 
403-mashq. Quyidagi so‘zlarni bilimingizga va imlo lug‘atiga tayanib, to‘g‘rilab ko'chiring. (Davom ettiring) 
Tasaruf(Tasarruf), momala(muomala), istirob(iztirob), ma’suliyat(mas’uliyat), ma’sud(mas’ud), 
mutxish(mudhish), hayol(xayol), me’ros(meros), tadbiq(tatbiq), ta’qiqlamoq(taqiqlamoq), xatti 
xarakat(_____________), 
iftihor(_____________), 
sumbula(_____________), 
Istambul(_____________), 
qorong'u(_____________), 
kulgu(_____________), 
sajdagox(_____________), 
etibor(_____________), 
milion(_____________), 
mayishat(_____________), 
qirg'ovil(_____________), 
material(Imlo 
bo‘yicha 
to‘g‘ri), 
atel’e(atelye), dorihona(_____________), mahsustrans(_____________). 

---

Muallif: Fazliddin O‘taganov 
91 965 55 99 
404-mashq. Ushbu so‘zlarni ikki ustunga ajratib yozing. Birinchi ustunga to‘g‘ri yozilganlarini, 
ikkinchi ustunga xato yozilganlarini ko‘chiring. Xato yozilgan so‘zlar yoniga to‘g‘ri shaklini yozib 
qo‘ying. 
Avg'oniston, istehzo, avf, ta’magir, kafolat, taasuf, jig'ibiyron, axloq, kish-kishlamoq, sovuqmijoz, 
yukunmoq, inshoat, maslahatgo‘y, kasbkor, entsiklopediya, shovullamoq, baynalminal, jangovor, 
naqarot, ochiqdanochiq, poyafzal. 
istehzo 
avg'oniston→afg'oniston 
kafolat 
avf→afv 
jig'ibiyron 
ta’magir→ tamagir 
axloq 
taasuf→taassuf 
sovuqmijoz 
kish-kishlamoq→kishkishlamoq 
yukunmoq 
inshoat→inshoot 
maslahatgo‘y 
kasbkor→kasb→kor 
shovullamoq 
entsiklopediya→ensiklopediya 
baynalminal→baynalmilal 
jangovor→jangovar 
naqarot→naqorat 
ochiqdanochiq→ochiqdan ochiq 
poyafzal→poyabzal 
405-mashq. Lug‘atdan foydalanib, testni yeching. 
Imloviy to‘g‘ri yozilgan so'zlar qatorini belgilang. 
A) asqatmoq, burg'ilamoq, mubohasa; 
B) asqotmoq, burg'ilamoq, muboxasa; 
C) asqatmoq, burg'ulamoq, mubahasa; 
D) asqotmoq, burg'ilamoq, muboxasa. 
Topshiriq. Matnni o‘qing. Nuqtalar o‘rniga qavs ichidagi to'g'ri yozilgan so‘zni qo‘ying, imlosiga 
diqqat qiling. 
O‘tgan asrlarda urushlar jahon tarixining tub (
burilishi
/burulishi) nuqtasi bo‘lgan bo‘lsa, hozirgi va 
bundan keying o‘zgarishlar (
tabiiy
/tabiy) ofatlar, pandemiyalar ta’sirida yuzaga kelishi kutilmoqda. 
Xususan, oxirgi o‘n yillikda viruslar tarqalishi orqasidan sodir bolayotgan pandemiyalar jahon 
iqtisodiyotiga va odamlarning turmush tarziga jiddiy ta’sir o'tkazmoqda. 
Amerikalalik taniqli epidemiolog Stefen Morz fikriga ko‘ra, Yerdagi 50000 turdagi umurtqali... 
(jonzot/jonzod)
larning har biriga xos bolgan, ... (
tahminan, taxminan),
20 xildagi virus mavjud. 
Biologlarning fikricha, yuqumli kasalliklar qo‘zg‘atuvchisi bo‘lgan viruslarning tarqalishi qator 

---

Muallif: Fazliddin O‘taganov 
91 965 55 99 
sabablar bilan bog‘liq. Shulardan biri insonlar tomonidan... (
sinashda
, 
sinashta)
bo‘lmagan 
yovvoyi hayvonlarning iste’mol qilinishidir. Shuningdek, o'rmonlarning yo‘q qilinib, yerlarning 
o'zlashtirilishi ham tabiatda yashirinib... 
(yotgan, yotkan)
viruslarni yuzaga chiqarmoqda. Iqlim 
isishi natijasida eriyotgan tog‘ muzliklarida millionlab yillardan buyon saqlanib qolgan viruslar 
ham qayta uyg'onmoqda. 
Mutaxassislarning fikricha, insonlarning tabiatga nisbatan tajovuzkorona munosabati 
o'zgarmasa, virusli epidemiyalar insonlarning yashashi uchun jiddiy tahdid bo‘lishi mumkin. 
410-mashq. Quyidagi so'zlarning imlosiga e’tibor qilib, daftaringizga ko'chiring. 0
‘
qituvchingiz yordamida 
ma’nolarini izohlashga harakat qiling. 
Ortopediya, nevrologiya, multimedia, konsepsiya, strategiya, konstitutsiya, delegatsiya, biologiya, 
aksioner, advokatura, operatsiya, paleolit, prokuratura, servis (korxona), shpris, eksponat, 
elektropoyezd. 
412-mashq. Berilgan so'zlarni ikki ustunga ajratib yozing. Imlosiga diqqat qiling. Xatolarni tuzatib, jadvalga 
joylang. (Mustaqil ishlang) 
O'rin bosar, issiq mijoz, tabrik noma, taklif noma, sher yurak, ming oyoq, yangi yo‘l, foto apparat, 
kun bo ‘yi, shu yoqdan, to‘q sariq, kundan kunga.