Lekciya Kirisiw. Pánniń maqseti hám wazıypası

Lekciya-4. Qala qurılısın joybarlaw sisteması hám basqıshları

Ózbekistanda qabıllanǵan joybar basqıshları hám joybarlaw sistemaları

Ózbekistanda tómendegi joybarlaw basqıshları qabıl qılınǵan:

-qala rawajlanıwınıń bas jobası (qalanı rejelestiriw joybarı) qalanı tolıń orap aladı. Bunıń quramına transport, injener tarmaqları hám kóklemzarlıqlardı rawajlandırıwdıń shártli sızılmalar kiredi. Qala bas jobası 20 jıl múddetke islenedi. M 1:10000;

- iri bir bólimin rejelestiriw joybarı 7-10 jıl múddetke islenedi. Kuramına qalanıń iri bir bólimin (oray, sanaat bólimi, xalıq jaylasqan bólimi hám basqalar) qorshap aladı. M 1:2000;

- qurılıs joybarınıń múddetti 3-5 jılǵa dúziledi. Bul qalanıń ayrım kishirek bóleklerin qorshap aladı (kishi rayon, maydan, dem alıw orayı hám basqalar) M1:1000, M1:500 (1.1-sxema).

Qala qurılısın joybarlaw sisteması

Masshtab	Joybarlaw múddetleri
	Qorshap alınǵan aymaq	25-30 jıl	5-10 jıl	2-3 jıl
1:50000	Adminstrativlik aymaq hám aglomeratsiya	Aymaqtı rejelestiriw
1:25000	Sanaat aymaǵı hám kurort aymaǵı	SHártli sızılması hám aymaqtı rejelestiriw joybarı
1:10000	Qala, jumısshı awıl, awıl puxaraları jasaw orınları	Qalanı rejelestiriw joybarı	Birinshi náwbette qurılıstı jaylastırıw hám shártli sızılmaları
1:2000	Qala aymaǵı (turaq jay, kommunal xojalıqlar, sanaat). Kishi rayonlar hám bólimler (kishi rayonlar hám awıl puxaralar jıyını)		Anıqraq rejelestiriw joybarı M1:2000	Qurılıs joybarı. Basqada imaratlar qurılısınıń joybarı

 

Ámelge asırıw yaǵnıy reje hám joybarlardı texnik, arxitekturalıq, sotsial-ekonomikalıq, finanslıq, shólkemlestiriwshilik hám taǵı basqalarda turmısqa eńgiziw bolıp esaplanadı. Qala qurılısın joybardıń kóp basqıshlı jer arxitektura strukturası islenbekte. Bul ulıwma hám uzaq múddetli joybarlardan anıq hám qısqa dáwirdi belgilep alǵan joybarlarǵa ótiw bolıp esaplanadı.

Qalalardı rejelestiriw strukturaları hám joybarları barısında Ózbekistan alımları hám qala qurılıs joybarlawshıları menen birge jumıslar islengen. "Ózbekistan aymaǵında regional xalıq jaylasıwı strukturası" "Ózbekistan aymaǵın rejelestiriwdiń kompleks strukturası", "Tashkent aglomeratsiyası aymaǵın rejelestiriwdiń kompleks strukturası", 2005-jılda "ToshkentboshplanLITI" tárepinen joybarlanǵan "Tashkent wálayatı rayonnın rejelestiriw sxeması 2020-jılǵa shekem" hám basqa wálayatlar tárepinen aymaqtı rejelestiriw strukturaları islep shıǵılǵan.

"Tashkent agromeratsiyası aymaǵın rejelestiriwdiń kompleks strukturası" Tashkent aymaǵın keleshekte rawajlanıw máselelerin kompleks sheshiw ústindegi birinshi urınısı boldı. Bul jumısta islengen Tashkent wálayattı aymaǵında xalıqtı jaylar ara baylanıslardıń analizi, óz ara baylanıslı xalıq jerleriniń toparlanıwı, solardan Tashkent agromeratsiyasın ajratıp alıw imkaniyatın berdi.

Tashkenttiń rawajlanıwın tártibke salıwdıń tiykarǵı konsepsiyası sıpatında Tashkent xalıq jasaw jerleri toparın rejeli basqarılatuǵın xalıq jaylasıw strukturasına aylantırıw qabıl qılınǵan. Xalıq jaylasıw strukturasının demografik siyımlıǵı-6mln adam bolıwı anıqlanǵan. Tabiattı qorǵaw hám landshaftların qayta tiklew boyınsha qatar jumıslar kózde tutılǵan.