|
5. Инновация қызметінің субьектілері болып мыналар табылады:
инновацияны жасаушы және іске асырушы жеке және заңды тұлғалар;
негізгі қызметі инновацияларды жасауға және оларды өндірістің және қоғамды басқарудың әртүрлі салаларына беруге бағытталған инновациялық қызметтің мамандандырылған субъектілері (технополистер, технологиялық, өнеркәсіптік және агроөнеркәсіптік парктер (технопарктер), технологиялық инкубаторлар, инновациялық қорлар, инновациялық орталықтар және инновациялық қызмет инфрақұрылымдық өзге де ұйымдары);
инновациялық қызметті реттеуге қатысатын мемлекеттік органдар;
- инновацияларды жасаушылар мен тұтынушылардың мүдделерін білдіретін және қорғайтын қоғамдық бірлестіктер
Инновация қызметінің объектілері болып мыналар табылады:
- инновациялық жобалар мен бағдарламалар;
- интелектуалдық шығармашылық қызметтің нәтижелері;
- технологиялар, жабдықтар мен процестер;
- өндіріс пен кәсіпкерлік инфрақұрылымы;
- өндірістік, басқарушылық, коммерциялық немесе өзге процестің сапасы мен тиімділігін едәуір жақсартатын өзге де жаңа ұйымдық-техникалық, қаржы-экономикалық шешімдер.
6. Инновациялық процесс - инновацияны жарату, игеру және оны тарату мен байланысты. Инновацияны тарату – информациялық процесс, оның формасы және жылдамдығы коммуникация жолдарының қуатына байланысты.
Инновация диффузиясы – уақыт аралығында жаңалықтар әлеуметтік жүйе мүшелелері арасында коммуникация каналдары арқылы берілу процессі.
3 тақырып. Кәсіпорын инновациялық процессін басқару әдістері
5 лекция
1. Инновациялық менеджменттің казіргі күнгі концепциялары.
2. Инновациялық процесстерді ұйымдастыру әдістері.
3. Инновациялық процесстерді интегралды, параллелді және тізбекті ұйымдастыру әдістері.
1. Әлемнiң дамыған елдерiндегі инновациялық саясатты қалыптастыру кезiнде жүйелiк әдiсті қолдану әсiресе мынадай әлемдiк экономиканы дамытудың қазiргi заманғы үрдістердің арқасында бiрiншi кезектегi мәнге ие болды:
сапалы адамдық капитал үшiн бәсекесi әлемдiк инновациялық дамудың маңызды сипаттамасы болады, жоғары білікті персоналдың өсiмтал ұтқырлығы да, сондай-ақ білiмдi тарату процесiн қамтамасыз етедi;
білімдi тарату процесiндегi ақпараттық технологиялардың рөлi инновациялық белсенділiктiң одан әрi өсуi үшiн өзектi бола түсуде, бiлiм тарату процестерi жеке экономиканың шегiнен шықты;
жаһандану компанияларды технологиялардың мейлiнше жоғары деңгейлерiне бәсекелесуге мәжбүрлейдi және сонымен бiрге инновацияларды мамандандыру мен оқшауландыру процестерiн ынталандырады.
Инновациялық саясат жүргiзуге жүйелік әдiс тұжырымдамасын iске асырған елдер уақыттың тарихи қысқа кезеңiнде мемлекеттiң өзара іс-қимыл тетіктерiн, бизнестi, ғылымды және білiмдi қамтитын тиiмдi ұлттық инновациялық жүйе құра алды және жалпы ғылымды қажетсiнетiн ЖIӨ-нi ұлғайтуға қол жеткiздi.
Мысалы, соңғы жылдардағы ғылыми-техникалық саланы жылдам кеңейткен өңiрлерi Оңтүстiк Шығыс Азия елдерi, Скандинавия елдерi (Финляндия, Швеция) болды. Жаңа индустриялық елдер бір жарым-екі есе ЖIӨ-нiң ғылымды қажетсiнуiн ұлғайтты және еуропа мен АҚШ елдерiнiң көрсеткiштерiне жақындады.
Ғылымға деген "мемлекеттiк тапсырысты" тұрақтандыру немесе қысқарту жағдайында ұлттық бюджеттегi мемлекеттiк сектордың үлесiн қысқарту жаңа оң үрдiс болып табылады. Iрi корпорациялардың ғылыми бөлiмшелерi, шағын және орта ғылымды қажетсiнетiн фирмалар мемлекеттiң көмегiмен құрылған бiлiм беру, инфрақұрылым және экономикалық сипаттағы кейбiр жеңiлдiктер жүйесiне сүйене отырып, ұлттық ғылыми-техникалық дамытудағы өз ұстанымдарын күшейтедi.
Көптеген дамушы елдерде ғылыми зерттеулер мен әзiрлемелердi бюджеттен тыс қаржыландыру осы салаға бюджеттiк бөлулердің көлемдерiнен едәуiр асып түседi. Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымына мүше елдер (бұдан әрі - ЭЫДҰ) бойынша ол орташа алғанда 1981 жылғы 55%-дан 90-жылдың бас кезiнде 65%-ға дейiн өстi.
Бюджеттен тыс қаражаттың бас көзi - iрi ұлттық және трансұлттық корпорациялар жетекшілік ететiн кәсіпкерлік сектор. Дамушы елдердегi кәсiпкерлiк сектордың корпорациясы ұлттық инновациялық жүйенiң маңызды құрылымдары ретiнде тарихи қалыптасты. Солар ғана, зерттеулердi бiр уақытта қаржыландыра отырып және нақты өнiмдер мен технологияларды, ғылыми нәтижелер мен өнертабыстарды iске асыра отырып, ғылыми-техникалық прогрестің (бұдан әрi - ҒТП) негiзгі бағыттары үшiн өзiне экономикалық жауапкершілік алады, олардың үлесiне ғылымды жеке сектордың күштерiмен қаржыландырудың қомақты бөлiгi тиедi. Кәсiпкерлiк сектор жұмсалатын қаражаттың көлемi бойынша, дәл солай ғылыми зерттеулермен айналысатын ғалымдар мен инженерлердiң саны бойынша ҒЗТК-нiң перспективадағы iрi орындаушысы болып табылады және қала бередi.
2. «Инновация» және «инновациялық процесс» жақын ұғымдар, бірақ бір мағыналы емес. Инновациялық процесс - инновацияны жарату, игеру және оны тарату мен байланысты.
Инновацияны жаратушылар өнімнің өмірлік циклы және экономикалық тиімділік деген критерияларды басшылыққа алады. Олардың стратегиялары өте сирек жаңалық жаратып бәсекелестер арасында басым болу.
Инновацияның негізгі қасиеттері – ғылыми-техникалық жаңалығы, өңдірістік жарамдылығы, коммерциялық өткізілуі. Бұлардан келіп шығатыны - инновацияны инновациялық процесспен біргелікте қарастыру қажет.
Инновациялық процесстін үш логикалық формасын ажыратамыз: қарапайым ұйым ішіндегі (натуралды), қарапайым ұйым арасындағы (тауарлы) және ұлғайтылған. [14]
Қарапайым ұйым ішіндегі инновациялық процесс жаңалықты жаратылуын және оны пайдалануын бір ұйымның ішінде болжайды, бүл жерде жаңалық товар формасына ие болмайды (сатылмайды).
Қарапайым ұйым арасындағы инновациялық процесте жаңалық сатылады және сатып алынады. инновациялық процестің бүндай формасы ойлаб табу және жарату функцияларын түтыну функциясынан ажыралуын білдіреді.
Ұлғайтылған инновациялық процесс жаңа жаңалықтарды өндірушілердің пайда болуымен, өндіруші-пионер монополиясының бүзылуымен байкалады, ол бәсеке арқылы өндірілетің товардың түтыну қасиеттерің жетілуіне әкеледі.
Қарапайым инновациялық процесс тауарлыға екі фаза ішінде өтеді:
Жаңалықты жарату және оны тарату
Жаңа енгізілімнің диффузиясы.
Бірінші фаза – бұл ғылыми-зерртеулердің жүйелі этаптары, тәжірибе конструкторлық жұмыстар, тәжірибе өндірісті және сатуды ұйымдастыру, коммерциялық өндірісті ұйымдастыру.
Инновацияны тарату – информациялық процесс, оның формасы және жылдамдығы коммуникация жолдарының қуатына байланысты.
Инновация диффузиясы – уақыт аралығында жаңалықтар әлеуметтік жүйе мүшелелері арасында коммуникация каналдары арқылы берілу процессі.
Жалпы түрде инновациялық процесті кеңейтірілген түрде мынандай бейнелесек болады:
ФЗ-ПЗ-Ж-ПЖ-Қ-МЕ-ӨӨ-М-С
ФЗ – фундаменалды зерттеу;
ПЗ – іс жүзінде қолданатын зерттеулер;
Ж – жарату
ПЖ – жобалау;
Қ – құру;
МЕ – меңгеру;
ӨӨ - өнеркәсіптік өндіру;
М – маркетинг;
С – сату.
Бұл формуланы талдауда ФЗ-ПЗ циклының ұзақтығын, және әр бір фаза біршама дербес екендігін есепке алу қажет. Сөйтіп инновациялық менеджер инновациялық процестің әр түрлі сатысымен жұмыс істеп және өзінің басқарушылық қызметің осымен байланыста алып барады.
Экономикалық эволюцияда көптеген ғалымдар техника – экономикалық зерттеулерінде инновациялық процесс туралы келесі әдістемелік негіздерін ұсынды:
- экономикалық өсудің қозғаушы фактор инновациялық бәсеке болып табылады;
- экономикалық дамуда білім мен интелект басты рольде болуы керек.
Do'stlaringiz bilan baham: |
