Lekciya 16. Tiykarǵı yad, statikalıq hám dinamikalıq yaddıń dúzilisi

Paketli yad 
Sistemada bir neshe yad chiplarining bar ekenligi bunday shólkemge tán 
bolǵan potentsial parallellikdan paydalanıwǵa múmkinshilik beredi. Onıń ushın 
yad mikrosxemalari kóbinese banklerge yamasa belgilengen muǵdardaǵı sózlerdi 
óz ishine alǵan modullarǵa birlestiriledi hám bir waqtıniń ózinde banktiń tek bir 
sózine kirisiw múmkin. Joqarıda aytıp ótilgeni sıyaqlı, haqıyqıy sistemalarda 
bunday yad banklerine kirisiwdiń tezligi kemnen-kem jaǵdaylarda etarli. Sol 
sebepli joqarı kirisiw tezligin alıw ushın bir waqtıniń ózinde kóplegen yad 
banklerine kirisiw kerek. Onıń ushın isletiletuǵın keń tarqalǵan usıllardan biri yad 
qatlamı dep ataladı. Stratifikatsiyalashda yad bankleri ádetde izbe-iz N, i, i + 1, i + 
2,.. ., i + N-1 yad mánzilleri N hár túrlı banklerge túsiwi ushın buyırtpa etiledi. I -
ne yad banki tek mánzilleri kN + i formasındaǵı sózlerdi óz ishine aladı. Eger biz 
hár bir banktegi maǵlıwmatlarǵa hár bir kirisiw támiyinlengenligin támiyinlesek, 
onıń jeke bankine qaraǵanda ulıwma yadqa kirisiw tezligin N teńdey joqarı 
bolıwına erisiw múmkin. Bunday qatlamlı strukturalardı ámelge asırıwdıń túrli 
usılları bar. Olardıń kópshiligi túrli banklerge mánzil jiberetuǵın hám banklerden 
keletuǵın maǵlıwmatlardı ko'paytiradigan trubalarǵa uqsaydı. Sonday etip, 
qatlamlarǵa bóliniw dárejesi yamasa koefficiyenti mánzillerdiń yad bankleri 

---

boyınsha bólistiriliwin belgileydi. Bunday sistemalar izbe-iz yad mánzillerine 
kirisiwdi optimallastıradı, bul maǵlıwmat oqıw waqtında kesh yadına túsirilgende, 
sonıń menen birge jazıwda, eger kesh yadında teris nusqalaw mexanizmlerinen 
paydalanılsa. Biraq, eger siz uyqas kelmaytuǵın yad sózlerine kiriwińiz kerek 
bolsa, qatlamlı yaddıń islewi sezilerli dárejede jamanlasıwı múmkin. 
Yadtı qatlamlaw ideyasın ulıwmalastırıw - bul bir neshe yad teksergichlari 
yad bankleriniń ózbetinshe islewine múmkinshilik beretuǵın bolsa, bir neshe 
ǵárezsiz kirisiwdi ámelge asırıw múmkinshiligi. 
Eger yad sisteması kóplegen ǵárezsiz sorawlardı qollap-quwatlawǵa 
mólsherlengen bolsa, sistemanıń natiyjeliligi kóp tárepten túrli banklerdiń ǵárezsiz 
sorawları chastotasına baylanıslı boladı. Tártipli mánziller yamasa ulıwma alǵanda 
toq san menen parıq etetuǵın mánziller dástúriy qatlamlı yad sxemaları menen 
jaqsı isleydi. Máseleler payda boladı, eger izbe-iz qońırawlardıń mánzillerindegi 
parq teń bolsa. Iri kompyuterlerde isletiletuǵın sheshimlerden biri bul yad bankleri 
sanın sezilerli dárejede kóbeytiw arqalı bunday qońırawlar múmkinshiligın 
statistikalıq túrde kemeytiw bolıp tabıladı. Mısalı, NEC SX / 3 superkompyuterida 
128 yad banki isletiledi. 
Bul sıyaqlı mashqalalardi programmalıq támiynat da, qosımsha apparatlar da 
sheshiwi múmkin.