Lekciya №14. Cifrlĺ qurĺlmalardĺ komponovkalaw hám shawqĺMǴa shĺdamlĺLĺǴĺn támiyinlew joba

induktiv kesent
dep ataladı. Eger kesentlerdiń tarqalıw 
ortalıǵı elektr ótkizgish obiektler bolsa (sımlar, kabellar, shassilar hám ásbaplar 
korpusları, sımlar hám kabellerdiń ekranları, oramları hám qabıqları, kesentler 
ishki kesentler
dep ataladı. 
Zamanagóy cifrlı sistemalar hár qıylı funkcional maqsetleri, túri, 
konfiguraciyası, elementler bazası, dizayn hám jumıs sharayatları, sonday-aq 
belgili bir ornatıw ornındaǵı shawqım ortalıǵı menen ajralıp turadı. Bul jaǵday 
sırtqı shawqımlardan qorǵaw sistemalarınıń kóplegen múmkin bolǵan variantları 
bar ekenligin anıqlaydı, olar shawqım immunitetin, qorǵaw elementlerin, sistema 
hám sxema sheshimlerin asırıw ushın isletiletuǵın usıllar kompleksinde parıq 
qıladı. Qorǵaw sistemasınıń optimal versiyası hár bir anıq jaǵdayda múmkin 
bolǵan variantlardı texnikalıq hám ekonomikalıq salıstırıw tiykarında kelisimge 
keliw arqalı saylanadı. 
Sonı este saqlaw kerek, cifrlı qurılmanı nadurıs kommutaciyadan qorǵawda 
tek induktsiyalanǵan shawqım dárejesin bastırıw arqalı onıń sezgir elementlerine 
kiriwiniń barlıq múmkin bolǵan kanalları bir-biriniń ústine shıǵıwı múmkin hám 
bastırılıwı gúzetilmeytuǵın dárejede ámelge asırıladı, olardıń kommutaciya 
shegaralarınan asıp ketedi. Bunday jaǵdayda, cifrlı qurılmanıń pútkil kólemi sxema 

---

hám dizayn ilajları járdeminde qorǵanılǵan, bul bolsa materiallıq qárejetlerdi 
kóbeytiwdi talap etedi hám tiykarsız bolıp kórinedi, ásirese sheklengen 
muǵdardaǵı sezgir elementler menen, hátte olar pútkil kólem boylap bólistirilgen 
bolsa da.
Elementler hám qurılmalardıń indukciyalanǵan shawqımlarǵa sezgirlıǵın 
páseytiw shawqımın bastırıw dárejesine qoyılatuǵın talaplardı ázzilestiriwge 
múmkinshilik beredi, biraq ulıwma jaǵdaydı ózgertirmeydi.. 
Yad kletkaları kompleksin tıǵılıp qalıwǵa qarsı yad qurılması menen 
tákirarlawda arnawlı joqarı tezliktegi shawqım sensorlarınan paydalanıw, yad 
elementlerine qosımsha túrde tarmaqlanǵan elektron sistemanı óz ishine alǵan yad 
qurılmasınıń inerciyasın kemeytiw kerek, ramkalaw hám yad qurılmasına 
maǵlıwmatlardı jazıp alıw waqtında yad keteksheleriniń jaǵdayın kepillik berilgen 
halda saqlaw. 
Hár bir yad ketekshesin bólek saqlaw elementi menen tákirarlaw shawqımdı 
bastırıw dárejesine bolǵan talaptı tek elementlerdiń nasazlıqları joq ekenligin 
támiyinleytuǵın dárejege kemeytiwge múmkinshilik beredi hám shawqım 
sensorları menen arnawlı yad qurılmasın qosıw zárúrligin joq qıladı. qısılıwǵa 
qarsı qurılmanıń kólemin kemeytiw hám basqa texnikalıq qásiyetlerin jaqsılaw 
ushın zárúr shárt-shárayatlardı jaratatuǵın cifrlı qurılma. elektron úskeneler. 
Usınıń menen birge, yad kletkalarınıń passiv saqlaw elementleri menen 
tákirarlanıwı, sırtqı shawqım bolmaǵanda saqlaw elementleriniń olardıń islewine 
unamsız tásirin saplastırıw zárúr ekenligin esapqa alǵan jaǵdayda, trigger hám 
basqa izbe-iz qurılmalardıń programmalıq dúzilisin maqsetli túrde ózgertiwdi talap 
etedi.