Lecture1: Introduction

Ассамблер тили

• ЗД доимий хотирада машина тилининг бинар шаклида сақланади. Юқорида келтирилган схемага асосан, ЗД дизассембрланганда, бинар ҳолатдаги ЗД кодини чиқишда ассемблер тилига ўтказиш амалга оширилади.
• Ассемблер тили бир нечта тиллар тўплами бўлиб, ҳар бир тил айнан бир микропроцессор (x86, x64, SPARC, PowerPC, MIPS, ва ARM) учун мўлжалланган бўлади.
• Ҳозирда кенг тарқалган шахсий компьютерлардаги архитектура бу х86 бўлиб, кейинчалик яратилган AMD64 ёки Intel 64 архитектуралари ҳам х86 ни қўллаб қувватлайди. Шунинг учун аксарият, яратувчилар х86 архитектурасига асосланган ЗД дастурларни яратадилар.

х86 архитектураси

• Амалда фойдаланилаётган кўплаб архитектуралар (шу жумладан х86 ҳам) Жон Фон Нейман архитектурасидан келиб чиққан.

Асосий хотира

Асосий хотира (main memory, RAM) битта дастур доирасида қуйидаги тўрт бўлимга бўлинади:

• Маълумот (Data). Асосий хотиранинг бу бўлимида дастур дастлабки юкланишида талаб этилаётган катталиклар сақланади. Бу катталиклар кўп ҳолларда статик катталиклар деб аталиши ёки дастурнинг ихтиёрий қисмидан чақирилувчи глобал катталиклар деб аталиши ҳам мумкин.
• Код (Code). Код CPU томонидан дастур вазифасини бажариш учун керакли бўлган кўрсатмаларни ўз ичига олади. Код дастур бажарилишини ва дастур вазифаси ташкил этилишини бошқаради.
• Уюм (Heap). Уюм дастур бажарилиши давомида динамик хотира вазифасида, янги қийматни ҳосил қилишда, жойлаштиришда, керак бўлмаган қийматларни ўчириб ташлашда фойдаланилади.
• Стек (Stack). Стеклар функциялардаги локал ўзгарувчилар ва параметрлар учун фойдаланилади ва дастур оқимини бошқаришда ёрдам беради.

Кўрсатмалар (Instructions)

• Кўрсатмалар ассемблер тилининг қурувчи блокларидир. Х86 ассемблер тилида, кўрсатмалар mnemonic ва operand лардан қурилади. Қуйидаги расмда mnemonic сўз шаклида ифодаланган кўрсатмани mov орқали, яъни маълумотни кўчиришни тасвирлаган. Operandлар маълумотни кўрсатишда регисторлар ёки маълумотлардан фойдаланади.