Lean ishlab chiqarish tarixi va metodologiyasi. Tejamkor ishlab chiqarish usullari. Reja

Tejamkor ishlab chiqarish usullariga quyidagilar kiradi. 
Tejamkor ishlab chiqarishda o`ziga xos zamonaviy usullari mavjud bo`lib, 
ushbu usullar ishlab chiqarishni yanada takomillashtirishga yordam beradi. Bularga 
misol tariqasida 
JIT, Heijunka, Pull, Kanban 
usullariniko`rib chiqamiz. 
Aniq vaqtda (just-in-time, JIT) – 
ishlab chiqarish jarayonida vaqtni 
qisqartish usuli, bunda materiallar, xizmat ko`rsatish va boshqa resurslar faqat ular 
zarur bo`lgandagina (ehtiyoj tug’ilganda) taqdim etiladi. 
JIT tizimi quyidagilarga yordam beradi:

Mahsulot (partiya, bir to`p tovar) hajmini iqtisodiy foyda keltiradigan 
darajaga qisqartirish. 

Inson resurslari sonini, materiallar va jihozlar miqdorini tartibga keltirish. 

Mahsulotni “davomiyligi” – ishlab chiqarish jarayonini unumdorligi 
kelgusidagi amalga oshiriladigan xarakatni ehtiyoji bilan belgilash. 

Mahsulotni holati va uskunalarni bandligini nazorat qilishni audio-vizual 
vositalaridan foydalanish. 

Mahsulotni (o`zgarishi) bir joydan boshqa joyga siljishi yuzasidan 
boshqarish bo`yicha qaror qabul qilish jarayonini iloji (imkoni) boricha ancha quyi 
darajaga ko`chirish. 
“Aniq vaqtda” tizimining maqsadi
– mahsulotni yetkazib berish vaqti, 
ishlab chiqarish tsiklini kamaytirish, resurslarni tejash, kam harajat hamda yuqori 
sifatga erishishda yo`qotishlarni xamma turini oldini olishga yordam beradi. 
Ishlab chiqarishni bir tekis holatga keltirish (Heijunka) (Leveling-
tekislash) - 
SHunday bir ishlab chiqarish tizimiki, ishlab chiqarishni band qilishda 
yuzaga keladigan buzilishlarni bartaraf etishga, shuningdek ortiqcha ishlab chiqarish 
(tovarlarni xarid quvvati talabidan ortiqcha ishlab chiqarishni mustasni etishga 
qaratilgan. Ishlab chiqarishni ketma-ketligi yoki navbatma-navbat amalga 
oshirilishi) va tizimda muvozanatni saqlab turish bilan chambarchas bog’liqdir. 
Vaqtni belgilangan davri mobaynida mahsulotni turlari va hajmini bir tekisga 
keltirish uchun qo`llaniladi. Yaponcha atamasi – Xeydzunka.