Ldoshev, Q. Muftaydinov, V. Abdurahmonov

Qo‘shimcha  mahsulot.  Ibn  Xaldun  ta ’limotida  qo‘shimcha  mahsulot 
ishlab chiqarish g‘oyasi ilgari surilgan.  Uning fikriga ko‘ra, jamiyat zaruriy 
mahsulot  ishlab  chiqarish  bilan  cheklansa,  u  qashshoqlik va qoloqlikdan 
chiqa olmaydi. Jamiyatning rivojlanishi va aholi turmushining ortishi «mehnat 
miqdorining  oshishiga»,  ya’ni  qo'shimcha  mahsulot yaratilishiga bog‘liq. 
Qo‘shimcha mahsulot yaratilishiga odamlarning mehnat taqsimoti asosida 
ishlashlari  asos bo'ladi.  Chunki,  bunda  odamlar bir-birlaridan o ‘rganadi, 
mehnat unumdorligi ortadi. Ehtiyojlarni qondirish mahsulotlaming qiymati 
bo‘yicha almashuvi orqali amalga oshadi.  Oo‘shimcha mehnat va ao‘shimcha 
mahsulot  almashuvi  bozomi  vujudga  keltiradi.  Odamlarning  to ‘planib 
(shahar,  sanoat mehnati)  ishlashlari  (mehnat kooperatsiyasi)  qo'shimcha 
mahsulot ishlab chiqarishda bosh omildir.