Ldoshev, Q. Muftaydinov, V. Abdurahmonov


Bo‘nak (avans) —hadisiy qoida



Download 5,44 Mb.
Pdf ko'rish
bet35/249
Sana31.12.2021
Hajmi5,44 Mb.
#236729
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   249
Bog'liq
Iqtisodiy ta'limotlar tarixi Yo'ldoshev

Bo‘nak (avans) —hadisiy qoida. Hadisda bo‘nak berib mol olish haqida 
hammasi  b o ‘lib  8  ta  bobdan  iborat  bo'lgan  kichik  kitob  ham  berilgan 
bo‘lib,  unda  bo‘nak  (avans)  berib  mol  olishda  kafolat  berish,  molning 
bir qismini m a’lum muddatda uzish sharti bilan mol olish kabi holatlarni 
adolatli  hal  etish  usullari  ko'rsatib berilgan.
Kitobning 2-bobida Payg‘ambarimizning Madinaga kelishi xususida gap 
ketganda,  odamlar bo‘nak (avans) berib, qolgan haqini bir-ikki yil ichida 
o ‘z  sharti  bilan  samar  (don-dun,  meva-cheva  va  sabzavot)  berish  odati 
mavjud  bo'lgani  yoziladi.  Payg‘ambarimiz  odamlarga  yanada  qulayroq 
bo'lishi  va  masalani  adolatliroq  hal  etish  maqsadida:  «Kimki  bo‘nak 
(avans)  berib,  qolgan  haqini  ersa  m a’lum  m uddatda  uzish  sharti  bilan 
xurmo  (va  undan  bo‘lak  narsalar)  oladirgan  bo‘lsa,  o ‘lchanadirganini 
o ‘lchab,  tortiladirganini  tortib  olsin»,  deb  o ‘z  m aslahatini  beradi. 
Shuningdek,  ushbu  kitob  Payg‘ambarimiz  davrlarida  odam lar  bo‘nak 
(avans)  berib,  qolgan  haqini  m a’lum   m uddatda  uzish  sharti  bilan 
mahsulotlarini o'lchab, tarozida tortib olingani, nasiyaga taom sotib olishda
48


qolgan  haqning  kafolati  uchun  tem ir  sovutlar garovga  qoldirilgani  kabi 
rivoyatlar bor.  Bulardan shunday xulosaga kelish mumkinki, hozirgi paytda 
ham  kishilar  o ‘rtasida  m a’lum  muddatni  kelishib  olib,  bir-birlariga  yer 
yoki  pul  qarz  berib,  uning  evaziga  yoki  bir  qismiga  qishloq  xo‘jalik 
mahsulotlari, hayvon yoki boshqa tovar olish odati juda qadimdan mavjud 
bo'lgan  va  u  kundalik  hayot  taqozo  etgan  talablar  asosida  tobora 
takomillashib bormoqa.
Hadislarda ju f  a kitobi ham berilgan bo‘lib, undagi uchta bobda ju f aning 
mohiyati va ahamiyati ko‘rsatib berilgan. Unda taqsimlangan, hali chegarasi 
aniq  belgilanmagan  umumiy  mulkda  ju f  a  huquqi  borligi,  lekin  ular 
taqsimlanib,  chegaralari  aniq  belgilanib,  uning  egasi  aniq  bo‘lsa,  bu 
huquqning  barham topishi xususidagi fikr talqin  etilgan.
J u f  a iqtisodiy va huquqiy asnoda yerlari tutash bo'lgan qolshnilaming 
bir-birlarining  uy  va  yerlarini  ham da  biror  mulkka  sherik  yoxud  biror 
mulkda ulushi  (nasibasi) bor kishilaming bir-birlarining ulush  nasibalarini 
birinchi b o ‘lib sotib  olish huquqlarini bildiradi.  Bu  yerda birinchi bo‘lib 
ulushni kim sotib olish huquqiga ega ekanligiga e’tibomi qaratish  lozim va 
bunday fikrga kitobning 2 va 3-boblarida berilgan rivoyatlarda yanada aniqlik 
yuritilib,  qo‘shnisining  ijozatisiz  o ‘z  uyi  va yerini,  sherigining  ruxsatisiz 
o ‘z ulushi  (nasibasi)ni sotolmasligi,  sotganda ham  agar ikkita qo‘shnining 
qay  birining  eshigi  o ‘zingga  yaqinroq  bo‘lsa,  faqat  unga  boshqalarga 
qaraganda arzonroq naixda sotish lozimligi ko‘rsatilgan.  Bunda Payg‘amba- 
rimizning:  «qo‘shni qo‘shniga uy-joylarining tutashligi birlan boshqalardan 
ko‘ra  haqliroqdur»,  degan  maslahatlari  hech  qanday  jamoaga  tegishli 
bo‘lmagan, taqsimlanmagan umumiy mulkka nisbatan ju f  a huquqiga asos 
qilib  olinganligini  ta ’kidlab  o ‘tish lozim.

Download 5,44 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   249




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish