Ld physics Leaflets

P5.3.3.2


LD Physics Leaflets


Asboblar va ashyolar

1. 
   Nyuton xalqalari uchun shisha plastina. . . . 471 111
   
2. 
   nur sochgichlar 471 88
   

2 hoshiyali linza f = +200 mm 460 04

1 pretsezion optic stol, 1 m 460 32

5 naezdniklar, H = 60 mm/B = 36 mm

460 353

1 naezdnik, H = 60 mm/B = 50 mm 460 351

1 konsol richag 100 460 356

1 xona galogen lampasi 12 V, 50/90 W . . 450 64

1 cho’g’lanma lampa 12 V/90 W, G6.35 . . 450 63

1. 
   transformator 2 ... 12 V 521 25
   
2. 
   Biriktiruvchi sim, 100 cm, qora 501 33
   

P oraliqdan qaytish yuqoriroq optik zichlikli muhitda yuz berganligi sababli, qisman qaytgan to’lqin T3 Ti to’lqindan

farqli, fazaning sakrab o’zgarishiga duchor bo’ladi. (mos keluvchi qaytgan to’lqin arqonning mahkamlangan oxirida) Qaytmagan qism katta optik zichlikka ega bo’lgan shisha plastina orqali T2 to’lqin sifatida o’tadi. T3 to’lqin esa L linzaga qaytadi va linzada fazasi sakrab o’zgarishi bilan T4 to’lqin sifatida yana qaytadi. Qaytmagan qismi esa yuqoriroq optik zichlikka ega bo’lgan yana shisha plastina orqali, fazasi sakrab o’zgarmasdan o’tadi. Keyinchalik T5 bilan belgilangan to’lqin qismlari ko’p marotaba qaytishlar orqali yuzaga keladi.

Qaytgan yorug'likda interferensiya qisman to'lqinlar T1 va T₃ da

kuzatiladi. T1 bilan T₃ orasidagi yo'llar farqi

dR = 2 -d + | (I),

va qaytish hamda sinish orqali shaklangan interferension tasvir, qora markaz atrofidagi konsentrik qoramtir xalqalardan tashkil topadi, Destruktiv interferensiya yuzaga kelish sharti, agar yo’llar farqi Л to’lqin uzunligining yarmiga karrali bo’lsa bajariladi.

(2 - k - 1) - |= 2 - d + ^A- k = 1,2,3,.

yoki

d = (k - 1) - I (II).

O’tgan yorug’likda T2 bilan T4 to’lqinlarda interferensiya kuzatiladi. T2 bilan T4 orasidagi yo’llar farqi dT

dT = 2 - d + 2 - | (III).

Agar o’tgan yorug’likda Nyuton xalqalari kuzatilsa, interferension manzara qaytgan nurning interferensiyasiga qo’shiladi.O’tgan yorug’likning doiralar to’plami ravshanroq. Shuning uchun qora xalqalarning o’rniga yorqin xalqalar o’lchanadi. Yuqoriroq optik zichlikka ega bo’lgan muhitda ikki marta qaytgan to’lqin qismi T4, Ti ning ikki faza sakrashini boshdan kechiradi va shunday qilib T4 bilan T2 ustma-ust tushganda, T2 original to’lqinlar seriyasi bilan fazasi mos keladi.

Konstruktiv interferensiyaning yuzaga kelish sharti, dT yo’llar farqi Л to’lqin uzunligiga karrali bo’lsa, bajariladi.


k - I = 2 - d + 2 - ^A- k = 1,2,3,.

yoki


d = (k - 1) - I (IV).

Bu shart qaytgan yorug’likda destruktiv interferensiya uchun shartga (II) aynan mos keladi. Shuning uchun kuzatilayotgan interferension manzaralar qo’shimchadir.

Rasm. 2 bo’yicha T1 va T3 to’lqin qismilarining amplitudalari deyarli teng, chunki ikkala to’lqin qismlari ham bitta qaytish bilan generasiyalangan. T4 to’lqin ikkita qaytish orqali

generasiyalangan, shu sababli u qaytishsiz generasiyalangan T2 ga nisbatan ancha sust. Shuning uchun, kontrast, ya’ni yorqin xalqalar bilan qoramtir xalqalar intensivliklari orasidagi nisbiy farq qaytgan yorug’lik holidagidan o’tgan yorug’lik holida ancha sust.

Rasm.2 ga ko’ra, (II) va (IV) dagi d qalinlik qavariq linza bilan shisha plastina orasidagi tutashuv nuqtasi r masofasiga va qavariq linzaning egrilik radiusiga R bog’liq. d qalinlikning kichik qiymatlari uchun biz quyidagiga ega bo’lamiz.


^d 2R


(V).


Qo’shni Nyuton xalqalarining diametrlari

Dk = 2 - rk

uchun (II) yoki (IV) dan, mos ravishda (V) dan ham quyidagi munosabat olinadi::


D2 + 1 - D2 = 4 - R - I


(VI).


Shunday qilib, agar linzaning egrilik radiusi R ma'lum bo'lsa, oq yorug'likning o'rtacha to'lqin uzunligi diametrlarni o'lchash orqali aniqlanishi mumkin.