Landshaftshunoslik asoslari

Landshaftlar iqlimini (termik resurslarini) baholash 
Samarali 
haroratlar 
yig‗indisi 
Turli paxta navlarining termik resurslari bilan 
ta‘minlanganligi (foiz hisobida) 
Baholash ballari 
Eng kech pishar 
O‗rta pishar 
Eng tez pishar 

---

123 
navlar 
navlar 
navlar 
2670 
100 
100 
100 
100 
2250 
85 
100 
100 
85 
2020 
75 
90 
100 
75 
1500 
60 
65 
75 
60 
1000 
40 
45 
50 
40 
10.2-jadval 
Bahorgi va kuzgi sovuq urish koeffitsientlari 
Bahorgi sovuq urishi 
Tuzatish 
koeffitsienti 
Kuzgi sovuq urishi 
Tuzatish 
koeffitsienti 
Sovuq urishi vegetasiya 
davri boshlanishidan oldin 
tugaydi 
1,00 
Sovuq urishi vegetasiya 
davri tugaganidan keyin 
bo‗ladi 
1,00 
Sovuq urishi vegetasiya 
davri boshlangandan 4 
kungacha keyin bo‗ladi 
0,98 
Sovuq urishi vegetasiya 
davri tugashiga 4 kun 
qolganda 
0,98 
Sovuq urishi vegetasiya 
davri boshlangandan 4-8 
kun keyin bo‗ladi 
0,96 
Sovuq urishi vegetasiya 
davri tugashiga 4-8 kun 
qolganda bo‗ladi 
0,96 
Ekinlarni sovuq urib ketish hodisasini baholash asosida sovuq urish kuni bilan 
o‗rtacha havo haroratining +10
0
dan o‗tadigan kuni orasidagi farq yotadi. Bu 
ko‗rsatkich o‗z vaqtida I.A.Golsberg va D.I.Shashkolar tomonidan tavsiya etilgan 
edi. 
Misol uchun biron bir landshaft termik resurslar bilan ta‘minlanganligi 
jihatidan 85 ball bilan baholangan deylik. Agar o‗sha landshaftda oxirgi sovuq 
urishi o‗simlikning vegetasiya davri boshlangandan so‗ng 4-8 kun oralig‗ida ro‗y 
beradigan bo‗lsa, unda 85 ball 0,96 koeffitsientga ko‗paytiriladi va landshaftning 
bahosi 81,6 ballga tushib qoladi. Shunday tuzatish koeffitsientlarini qishloq 
xo‗jalik ekinlariga salbiy ta‘sir ko‗rsatadigan garmsel hodisasi uchun ham kiritish 
mumkin. 

---

124 
Bahorikor dehqonchilik sharoitida qishloq xo‗jalik ekinlarining o‗sishi va 
hosilning shakllanishi ko‗p jihatdan tuproqning yog‗inlar hisobiga namlanishi bilan 
bog‗liqdir. Joylarning yog‗inlar hisobiga namlanishining miqdor ko‗rsatkichlarini, 
masalan, N.N.Ivanovning (1948) yoki D.I.Shashkoning (1982) "namlanish 
koeffitsienti" bilan yoritib berish mumkin.