Laboratoriyaliq jumis jalpaq qurtlar \ploskie chervi -plathelminthes\ tipi. Kirpikli qurtlar \resnichnie chervi-gurbellaria\ klasi. Wa`Kili. Sut planariyası \Molochnaya planariya-Dendrocoelum lacteum

JUMISTIN` MAQSETI 

O`giz solitlerinin` tayar, total  preparatların mikroskop astında ko`riw. Germafrodit ha`m 

pisip  jetisken  buwınların  du`zilisi.  Ha`r  tu`rli  solitlardın`  skoleksinin`  du`zilisi,  olardın` 

rawajlanıw tsiklin u`yreniw. 

 

OB`EKTTIN` XARAKTERISTIKASI 

O`giz  soliteri  u`lken  da`wirinde  adamnın`  jin`ishke  isheginde  parazitlik  etip,  lichinka 

da`wirinde qara mallardın` bulshıq etlerinde ha`m ishki organlarında boladı. 

Solitlerdin`  denesi  aq  tu`ste,  forması  lenta  ta`rizli.  Denesinin`  uzınlıg`ı  4-10  metrge 

jetedi-de  dene  mın`nan  aslam  buwınlardan  yamasa  proglottidlardan  quraladı.  Bunday 

buwınlardan  quralg`an  denesine  strobila  delinedi.  Strobilasının`  aldı  betinde  bası  yamasa 

skoleksi  bolıp,  onnan  kyein  mayda  buwınlardan  quralg`an  moyın  bo`limi,  son`  qos  jınıslı 

germfrodlit buwınlar, denenin` keyninde pisip jetilisken buwınlar jaylasadı. 

Soliterdin`  skoleksinde  4  sorg`ıshı  bar,  onın`  menen  ishekliktin`  diywalına  bekinip, 

jabısıp turadı. 

Moyın bo`liminen izli-izinen jan`a buwınlar payda bolıp turadı. 

Qos jınıslı yamasa germafrodit buwınlarda jınıs  sisteması ha`m ishki organlar jaylasadı. 

Pisip jetilisken buwınlarda ishki  organlar jog`alıp, tek g`ana ishi tuxımlang`an ma`yekler menen 

tolı matka ornasadı. Bul buwınlar adamnın` da`reti menen waqtın-uaqtın sırtqa bo`linip shıg`adı. 

Soliterdin`  dene  diywalı  teri-bulshıq  et  qaltasınan  quralıp,  ol  ko`p  qatlamlı  kutikuladan, 

epiteliyadan, saqıyna sıyaqlı, boydan-boy bulshıq etler qatlamlarınan quraladı. Dene boslıg`ı joq, 

ishki organlar parenximda jaylasadı. 

Bo`lip  shıg`arıw  sisteması  protonefridiyalar.  Olar  buwınlardın`  eki  qaptalında  ornasqan 

boydan-boy kanalshalardan ha`m olardı tutastıratug`ın kese kanalshalardan quralg`an. 

---

Nerv sisteması bas nerv tu`yininen quraladı. Onnan bir neshe nerv jipleri payda bolıp, en` 

u`lkeni buwınlardın` qaptalında ornasqan nerv jipleri boladı. 

O`giz  soliterinin`  jınıs  sisteması  qos  jınıslı-germafrodit.  Jınıs  sisteması  germafrodit 

buwınlarda  jaylasıp,  er  jınıs  sisteması  parenximada  jaylasqan  ko`p  sandag`ı  mayda 

tuxımlıqlardan, tuxım analshalarınan, tuxım jolınan turadı. Tuxım jolı qosılıw organına ashıladı. 

Ana jınıs sisteması bir ma`yeklikten, ma`yek jolınan, vlagalisheden quralıp, onın` oraylıq 

kamerası  o`tip  boladı.  Ootipke  qaray  sarıuız  jolı,  Melis  deneshesi,  matka  ashıladı.    Ootipke 

ma`yekler  sarıwız  zatına  oralıp,  matkag`a  jıynaladı.  Pisip  jetisken  buwınlarda  matka  qaptal 

shaqalar pyada etedi-de, ishki organlar jog`aladı. 

O`giz  soliterinin`  rawajlanıwı  xozyayn  almasıw  menen  boladı.  Qurttın`  pisip  jetisken 

buwını  adamnın`  da`reti  menen  sırtqa  shıg`adı.  Ol  jarıladı  ha`m  ishindegi  ma`yekler  sırtqa 

shıg`adı. Eger ot penen ya suw menen bul parazittin` ma`yeklerin mallar jese ya ishse, maldın` as 

qazanında ma`yekten y qarmaqlı onkosfera lichinkası payda boladı. Ol ishekliktin` diywalındag`ı 

qan tamırları arqalı qang`a o`tedi. Qan menen bulshıq etlerge kelip, onkosfera qalta sıyaqlı finna 

/lichinka/  da`wirine  o`tedi.  O`giz  soliterinin`  finnası  bar  go`shke  finnalı  go`sh  delinedi.  Finnalı 

go`shti adam shala pisirip jese, finna as qazanda  sırtqı qabıg`ınan bosanıp, isheklikke tu`sedi-de 

isheklikke bekinedi. Kem-kemnen u`lkeyip soliterga aylanadı. 

Solay  etip,  o`giz  soliterinin`  rawajlanıw  tsiklinde  onın`  aralıq  xozyayni  mallar  bolıp, 

olardın` denesinde lichinka da`wirleri jasaydı, al aqırg`ı xozyayni alam, onın` denesinde parazit 

jınıslı jol menen ko`beyedi.