Laboratoriyalar mavzulari

Ishning bajarish tartibi:
1.Maxsus yig’ilgan sxema tizimga ulanadi va u yerdagi koʻk, qizil rangdagi choʻg’lanma lampalarni yonib-oʻchishi vaqt boʻyicha kuzatiladi.
2.Koʻrsatilgan vaqtda bajarilayotgan ish printsipi tekshiriladi. Yoʻl qoʻyilgan xatoliklar xisoblanib jadvalga yoziladi.
3.Yoʻl qoʻyilgan xatolik miqdorini % da xisoblang va ishga xulosa yozing.
Nazorat uchun savollar.
1.Dasturli buyruq apparati qurilmalari qanday boshqariladi?
2.Yoʻl qoʻyilgan xatoliklar qanday topiladi?

LABORATORIYA ISHI № 8

MAVZU: TEZLIK BO‘YICHA TESKARI ALOQALI «TIRISTORLI O‘ZGARTIRGICH -O‘ZGARMAS TOK MOTORI» TIZIMSINI TADQIQ QILISH.


Ishdan maqsad: Tezlik bo’yicha teskari aloqalrin o’lchash. Oʻzgaruvchan va oʻzgarmas tok elektr magnitli kontaktorlarni tadqiqotlash, tuzilishi, ishlash printsipini oʻrganish va sxemalari bilan tanishish.
Kerakli jihozlar, asboblar va materiallar: PROTEUS dasturi, ARDUINO platformasi, Ampermetr, Voltmetr, 555 elementi, rele, qarshilik, sig’im, o‘zgarmas va o‘zgaruvchan tok elektr dc motori, power va kuchlanish oyoqlari.
Nazariy qism: Elektromexanik tizim elementlari va apparatlaridan xisoblangan kontaktorlar, kuchlanishi 380 V va 220 V boʻlgan va toki miqdori 400 A gacha boʻlgan elektr zanjirlarini uzib-ulash uchun ishlatiladigan qurilmalarga misol boʻladi. Uning ishlash printsipi quyidagicha, aylanuvchan oʻq (val) atrofida maxsus biriktirilgan elementlar aylanib ish bajaradilar, ya’ni elektr zanjirini manbaaga ulab-uzadilar.

8.1-rasm. Aloqalarni teskari ulash yo‘llari.

Kontaktorlar asosan iste’molchilarining toki miqdori katta boʻlgan elektr zanjirlarida koʻp qoʻllaniladi. Kontaktorlar elektromagniti chulg’amidan tok oʻtganida uning oʻzagi magnitlanib, yakorini oʻzigm tortadi. Yakor oʻz oʻqi atrofida burilib bosh kontaktlarini qoʻshadi.

Elektromagnit zanjiri uzilganda uning oʻzagi magnitsizlanadi va yakor bosh kontaktlarini bir-biridan ajratib qoʻyadi. Kontaktorlar burilib xarakatlanib elektr zanjirni qoʻshadigan va ilgarlama xarakatlanib elektr zanjirini qoʻshadigan kontaktorlarga ajraladi. Ilgarlama xarakatlanidigan kontaktorlarda magnitli sistemaning xarakatlanuvchi qismi, burilma xarakatlanuvchi kontaktordagi kabi oʻq atrofida aylanmasdan, balki toʻg’ri chiziq boʻylab xarakat qiladi.