Laboratoriya

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
TOShKENT ARXITEKTURA QURILISH INSTITUTI
«Qurilish materiallari va kimyo» kafedrasi


«QURILISh MATERIALLARI» KURSI BO’YICHA LABORATORIYA IShLARIDA TUTILADIGAN DAFTAR
(2-қисм)


BAJARDI: _________________guruh talabasi


Ismi, sharifi_____________________________________


QABUL QILDI:__________________________________

Toshkent – 20 yil

KIRISh

Navbatdagi amaliy ishni bajarish uchun amaliyot xonaga kelgan talaba shu amaliy ishni bajarishga tayyor bo’lishi shart. Buning uchun adabiyotni kerakli ma’lum bo’limini o’qib tayyorlanib kelgan bo’lishi kerak.

O’qituvchi talabani bilimini (amaliy dars vaqtida) tekshirib, uni bilimi pastligini bilsa darsga qo’ymasligi mumkin.
Vazifani olgandan so’ng, talaba ma’lum adabiyotni va GOST bo’limini qunt bilan o’qib chiqib, amaliy ishning tajribasini bajarishga kirishishi mumkin.
Amaliy ish bajarish davrida olingan natijalar darxol daftarga yozib boriladi. Asbob-uskunalarni rasmlari qalam bilan chiziladi.
Ishni tugatgandan so’ng, talaba amaliy ishni olib borgan o’qituvchiga, ish daftarini tekshirish uchun ko’rsatishi kerak. Amaliy ish sinovdan o’tishi uchun ish daftarini ko’rib tegishli savol javob natijasiga ko’ra xal qilinadi.
O’kuv yilini oxirida to’ldirilgan ish daftarlarini talaba tomonidan «qurilish materiallari va kimyo» kafedrasiga topshiriladi.

Kattalikni nomlari	«SI» sistemasida o’lchov birliklari		O’lchov kattaliklari
	nomlari	qisqacha nomlari
Uzunlik	Metr	m	1 m=10^2 sm
Massa	Kilogramm	kg	1 kg=10^3g
Vaqt	Daqiqa	sek	-
Termodinamik harorat	Kelvin	K	1 K=1^0S+273^0
Kuch	Nyuton	N	1 N=0,102 kgs
Yuza	Metr kvadrat	m^2	1 m^2=10^4^sm^2
Hajm	Metr kub	m^3	1 m^3=10^6^sm^3
Zichlik	Kilogramm metr kubga	kg/m^3	-
O’rtacha zichlik	Kilogramm kub metrga	kg/m^3	-
Mustahkamlik, bosim, mexanik kuchlanish	Nyuton kvadrat metrga	N/m^2	1 kgs/sm^2=9,810^4N/sm^2

1-LABARATORIYA.
ИССИҚЛИКДАН ИЗОЛЯЦИЯЛОВЧИ ЯЧЕЙКАЛИ БЕТОНЛАР. КЎПИК БЕТОНЛАР
Умумий маълумотлар.





1-ИШ. КЎПИК БЕТОН ТАРКИБИНИ ТАНЛАШ
Ишнинг мақсади

Ишни бажариш тартиби
Бетон таркибини танлаш. У қуйидаги босқичлардан иборат:

1. 
   
2. 
   ;
   
3. 
   
4. 
   
5. 
   
6. 
   ;
   

7
Кремнезем компонент ва боғловчи модда орасидаги нисбатни танлаш. Боғловчи модда ва кремнезем компонент миқдори кўпикбетоннинг физик-механик хоссалари – ўртача зичлик ва мустаҳкамликка катта таъсир кўрсатади.
Ташкил этувчилар нисбатини нотўғри танлаш кўпик бетон қоришмани чўкишга ва буюмлар мустаҳкамлигининг пасайишига олиб келади.
Тажрибада қоришма тайёрлаётганда кремнезем компонент ва боғловчи модда нисбати (С) 1-жадвалдан танланади.
1-жадвал
Кўпик бетон қоришмаси учун С вариантлари

Кўпик бетон тури	С нинг қиймати
	1	2	3	4	5
Автоклав бўлмаган портландцемент ёки аралаш боғловчили

*Кўпик бетоннинг ҳар бири тури учун С қийматининг афзаллиги.
Дастлабки сув-цемент нисбатини аниқлаш

2-жадвал
Дастлабки С/Қ нисбатини аниқлаш учун қум-боғловчи суспензиясининг оқувчанлиги

Кўпик бетоннинг қуруқ ҳолатдаги ўртача зичлиги, кг/м^3	Суспензиянинг оқувчанлиги, см, кўпик бетон учун

Суспензиянинг оқувчанлиги Суттарда вискозиметридаги ёйилишига (см) қараб аниқланади.

.
Серғовак бетоннинг бир мартали қоришмаси учун материаллар сарфи.
Материаллар сарфи (кг) қуйидаги формулалар билан ҳисобланади:
Боғловчи (1)
Цемент (2)


кремнезем компонент (3)


сув сарфи, (4)


бу ерда: ρ_қуруқ – кўпик бетоннинг қуруқ ҳолдаги берилган зичлиги, кг/дм³;
К –
;
V –


С –


:
(5)
бу ерда: V_ғовак –
, (6)
бу ерда: V –;
Р_ц, Р_к –
ρ_к, ρ_ц –;
В –.


Лаборатория шароитида кўпикни аниқ олиш учун, унинг ўртача зичлигини аниқлаш лозим:
, (7)
бу ерда: П_м –,
П₀ –
Ρ_кўпик –
Янги тайёрланган кўпик бетоннинг назарий зичлигини ҳисоблаш.


, (8)
бу ерда: ρ_н –;
ρ_т –;
В/Т –;
В_п –
К .
Тажрибада кўпик бетон қоришмасини ва ундан намуналар тайёрлаш.
, (9)
бу ерда: Р_ғ –

3-жадвал
Кўпик бетон таркибини танлаш натижалари

Кўпик бетоннинг берилган ўртача зичлиги, кг/м^3	Кремнезем компонент ва боғловчи модданинг нисбати, С	С/Қ	Қоришма ҳарорати, °С	Қоришма ўртача зичлиги, кг/м^3	Кўпик қоришма ўртача зичлиги, кг/м^3	Кўпик бетоннинг назарий ўртача зичлиги, кг/м^3	Rс, МПа

КЎПИК БЕТОН ТАРКИБИНИ ТАНЛАШ НАМУНАСИ
Вазифа.
Дастлабки материаллар:
Кўпик ҳосил қилувчи. Кўпик ҳосил қилувчини тайёрлаш.

2. 
   Боғловчи.
   

Аралаш боғловчидаги оҳак миқдорини масса бўйича 25% га тенг деб олинади.
Ҳисоблаш тартиби.

1. 
   
2. 
   

.

3. 
   Материаллар сарфи (1)-(4) формулалар ёрдамида 2 дм³ (7х7х7 см ўлчамли учта намунага етадиган ҳисобланган) қоришга ҳисобланади.
   

4. 
   Кўпикнинг керакли миқдори (5)-(7) формулалар ёрдамида бешта қориш учун ҳисобланади С/Қ нисбати=0,56; 0,58; 0,6; 0,62; 0,64.
   

:

5. 
   3-қисмда
   

.

6. 
   Ҳар бир қориш учун қоришма зичлиги (ρ_қ, кг/дм³) ва кўпик аралашма зичлиги (ρ_с, кг/дм³) аниқланади ва назарий ғоваклиги (9) формула ёрдамида ҳисобланади.
   

.
Энг катта ғоваклик бўлган ва чўкмаган ли таркиб оптимал деб қабул қилинади.

7. 
   Оптимал С ни аниқлаш учун
   

.

8. 
   Ҳар бир қоришдан берилган тартиб бўйича иссиқлик ишлови берилган 3 тадан намуна тайёрланади.
   
9. 
   Буғлаш ва массаси ўзгармагунча қуритилгандан сўнг намуналар сиқилишга синалади. Берилган зичликда кўпик бўтқанинг чўкмаган ва энг максимал мустаҳкамликка эга таркиб оптимал ҳисобланади.
   

.


2-LABARATORIYA.
ГИПСКАРТОННИНГ ХОССАЛАРИНИ АНИҚЛАШ
Вазифа. .
1-ИШ. ГИПСКАРТОННИНГ ЎРТАЧА ЗИЧЛИГИНИ АНИҚЛАШ
Умумий тушунчалар.

Асбоб ва ускуналар.
Ишлаш тартиби.

№	Ўлчамлари, см			Гипскартон ҳажми, см^3	Гипскартон массаси, г	Гипскартоннинг ўртача зичлиги, г/см^3
	узунлиги	эни	баландлиги
1
2
3

Ўртача зичликнинг ўртача қиймати - ……кг/м³
Ҳисоблаш формуласи:,
2-ИШ. ГИПСКАРТОННИНГ ЭГИЛИШДАГИ МУСТАҲКАМЛИК ЧЕГАРАСИНИ АНИҚЛАШ
Асбоб ва ускуналар.
Ишлаш тартиби.

№	Ўлчамлари, см		Таянчлар орасидаги масофа, см	Бузувчи куч, кгс	Эгилишга мустаҳкамлик чегараси, кгс/см^2 (МПа)
	эни	қалинлиги
1
2
3

Ўртача (3та намунадан).....
Ҳисоблаш формуласи:





3-LABARATORIYA
.Azbestsement buyumlari


Asbestli sement ishlab chiqarish uchun quyidagi komponentlar qo'llaniladi:

ko'rsatkich nomi	yassi listlar
	strukturaviy		kichik o'lcham
	preslangan	prestlanmagan	preslangan		preslanmagan
			qalinlik 6 mm	6 mm dan kam
uzunligi mm
kengligi mm
qalinligi mm