Лаборатория маш\улоти №1

 
Ишнинг бажарилиши 
Талабанинг яланғочланган қўлининг (одатда чап қўлининг) елка қисмига - 
тирсак бўғимидан юқорисига манжетка ўраб боғланади. Манжетка найи 
манометрга туташтирилади. Резина нок ёрдамида манометрдаги босим нормадаги 
максимал босимдан тахминан 15-20 мм ортгунча манжеткага ҳаво ҳайдалади 
(буни билак артериясида пульс йўқолишидан билиш мумкин). Сўнг стетоскоп ёки 
фонендоскопни тирсак бўғими чуқурчасига (билак артериясининг пульси 
сезиладиган нуқтага) қўйиб найдаги вентилни бир оз очиш билан манжеткадан 
секин ҳаво чиқарилади. Бунда биринчи пульс товуши эшитилиши вақтида 
манометр кўрсатган босим даражаси максимал,яъни 
систолик босим
бўлади. 

---

25 
Манжеткадаги босим пасайганда пульс товуши йўқолади, шу пульс товуши 
йуқолган пайтда манометр кўрсатган босим 
минимал
, яъни 
диастолик
 
босим 
бўлади. 
Жисмоний ишдан кейинги қон босимини ўлчаш учун манжеткани вақтинча 
манометрдан ажратиб, синалувчи кишига жисмоний иш бажариш (20-30марта тез-
тез ўтириб туриши ёки 1минут давомида турган ерида тез югуриши) таклиф 
этилади ва шу заҳоти қон босими ўлчанади. Шундан кейин унга 5 минут дам 
бериб қон босими яна қайта ўлчаб кўрилади. Жисмоний ишдан кейин қон 
босимининг ўзгариши ва пульс босимининг катталиги аниқланади. 20-40 ёшли 
одамнинг билак артериясидаги систологик, яъни максимал босим тинч турганда 
нормада 110-125 мм с.у. га тенг. Жисмоний машқ билан шуғулланиб, чиниққан 
одамда пульс сони камайиши сингари артериал қон босими ҳам пасайган бўлади. 
Бундай ҳолни 
спорт гипотонияси
деб аталади. 
 
Адабиётлар 
1.
Азимов И.Г., Ҳамроқулов А.К., Собитов Ш.С. Умумий ва спорт 
физиологиясидан амалий машғулотлар. Т., Ўқитувчи, 1992, 51-53 б. 
2.
Гуминский А. – Руководство к лабораторным занятиям по общей и
возрастной физиологии. М., 1990, 177-179 с.