Laboratoriya mashg‘ulotlari

13-maruza:  Farmatsevtik  eritmalarni sifatini baholash, qadoqlash va o„rash. 

Reja: 

---

57 

 

1. 

Suyuq dori turlarini tayyor dori vositalari orasida tutgan o‗rni. 

1.1.  Farmatsevtik eritmalar 

1.2.  eritmalar, ta‘rifi, tasnifi 

2. 

Suyuq dori turlarini sifatini baxolash. 

2.1.  Farmatsevtik eritmalarda o‗rganiladigan sifat ko‗rsatkichlar. 

3. 

Suyuq dori turlarini qadoqlash va o‗rash. 

Tayanch  ibora  va  so‟zlar:Suvli,  Sotutoiones    oquosae    seu  Liquores, 

zichligi,qovushqoqligi,   qadoqni to‗ldirish hajmi, suspenziy, farmakoterapevtik guruhi, 

Ajratilgan vaqt-2 soat 

Maruzaning  maqsad:  Talabalarga  Ichish  va  tashqi  maqsadlar  uchun  mo‗ljallangan 

eritmalarda  (eritmalar,  suspenziyalar,  emulsiyalar,  granulalar  va  kukunlar)  ―Dori  vositalari 

sifatini  standartlari.  Asosiy  qoidalar‖  tarmoq  standarti    TSt  42  -  01  :  2002  rasmiy  nashrda 

keltirilgan quyidagi sifat ko‗rsatkichlari bilan tanishtirish. 

Ichish  va  tashqi  maqsadlar  uchun  mo‗ljallangan  eritmalarda  (eritmalar,  suspenziyalar, 

emulsiyalar,  granulalar  va  kukunlar)  ―Dori  vositalari  sifatini  standartlari.  Asosiy  qoidalar‖ 

tarmoq standarti  TSt 42 - 01 : 2002 rasmiy nashrda keltirilgan quyidagi sifat ko‗rsatkichlari 

o‗rganilishi kerak: 

 

1. Dori vositasining lotin, davlat va rus tillaridagi nomlari 

2. Xalqaro patentlanmagan nomi 

3. Tarkibi 

4. Tavsifi 

5. CHinligi 

6. pH yoki kislotalilik yoki  ishqoriylik 

7. Zichligi 

8. Qovushqoqligi 

9. YOt aralashmalar (o‘xshash birikmalar) 

10. Zarrachalar o‗lchami (suspenziyalar uchun) 

11. Qadoqni to‗ldirish hajmi 

12. Mikrobiologik tozaligi 

13. Miqdoriy tahlili 

14. O‘rami 

15. Yorliqlash 

16. Tashish  

17. Saqlash 

18. YAroqlilik muddati 

19. Asosiy farmakoterapevtik guruhi 

eritmalar, ta‟rifi, tasnifi. 

Eritmalar  deb,  bir  yoki  bir  nechta  dori  moddasining  erituvchida  ion  yoki  molekula 

holida tarqalgan suyuq gomogen sistemasiga aytiladi. 

Erituvchisining tabiatiga ko‗ra eritmalar: 

Suvli, Sotutoiones  oquosae  seu Liquores  

Spirtli, Solutiones spirituosae,  

Glitserinli, Solutiones glycerinatae  

Moyli, Solutiones oleosae seu Olea medicata 

eritmalarga bo„linadi. 

Eritilagan moddaning agregat holatiga ko‗ra eritmalar: 

1. Qattiq moddalar eritmalari. 

2. Suyuq moddalar eritmalari. 

3. Gazsimon modda eritmalari. 

 Ishlatilishiga kura suyuk dori shakllari:  

1) ichish uchun qo„llaniladigan; 

---

58 

 

2) sirtga qo„llash uchun ishlatiladigan; 

3) in‟eksiya uchun ishlatiladigan  

Suyuq  dori  shakllari  dispers  fazaning  maydalik  darajasi  xamda  dispers  muxit  bilan 

bog‗lanish jihatiga ko‗ra: 

1. Haqiqiy eritma, yoki chin eritma. 

2. YUqori molekulali moddalar eritmasi. 

3. Kolloid eritma. 

4. Suspenziyalar. 

5. Emulsiyalar. 

6. Aralash turdagi eritmalar bo„lishi mumkin. 

Suvli 

eritmalar 

saqlanish 

jarayonida 

gidrolizga 

uchrashi, 

oksidlanishi, 

mikroorganizmlar  bilan  zararlanishi  mumkin.  SHu  sababli  ularni  korxona  sharoitida  ishlab 

chiqarish  keng  yo‗lga  qo‗yilmagan.  Faqat  uzoq  muddat  saqlashga  loyiq  preparatlargina 

korxona sharoitida tayyorlanadi. Farmakopeya maqolalarida ularning mikroorganizmlar bilan 

zararlanish normasi belgilab qo‗yilgan (1 ml eritmada): 

— mikroorganizmlar soni 1000 tagacha; 

 — zamburug‗lar soni 100 tagacha; 

 — patogen mikroorganizmlar saqlamasligi kerak. 

Spirtli  eritmalar  nomenklaturasi  anchagina,    yod,  kamfora,  mentol,  brilliant  yashili, 

metilen  ko„ki;  chumoli,  salitsil,  bor  kislotasi  spirtli  eritmalari;  novshadil-arpabodiyon 

tomchisi va x.k. 

Toza  etil  spirti  oson  chayqaladigan,  tiniq,  rangsiz,  achchiq  kuydiruvchi  mazaga  ega 

bo„lgan, o„ziga xos hidli suyuqlik. Uchuvchan xususiyatga ega, oson alangalanadi. Etil spirti 

ko‗pchilik  dori  moddalar  uchun  yaxshi  erituvchi  hisoblanadi.  YA‘ni  organik  kislotalar,  efir 

moylari,  smolalar,  yod  va  boshqalar  spirtda  yaxshi  eriydi.  Spirt  boshqa  erituvchilar  bilan, 

chunonchi suv, glitserin, xloroform, efir bilan yaxshi aralashadi. 

Qadoqni tuldirish hajmi 

Quruq qoldiq. Oldindan tortib olingan chinni kosachaga 30 ml preparat solib, 100-105

0

S 

haroratda 1 soat davomida quritiladi. Qoldiq  miqdori 0,05% dan  oshmasligi kerak.  

Zichligi, nur sindirish ko‗rsatkichi, Phi aniqlanadi.