Laboratoriya mashg‘ulotlari

Eruvchanlikni aniqlash 

---

43 

 

Muayyan  sharoitda,  ma‘lum  vaqt  ichida  qattiq  dori  turidan  ta‘sir  qiluvchi  moddaning 

eritmaga o‗tgan miqdori drajening erishi deyiladi. Drajelar erishini aniqlash uchun XI DF da 

keltirilgan  «Aylanadigan  kajava»  asbobidan  foydalaniladi.  Asbobning  asosiy  ishchi  qismi 

silindr shaklidagi diametri 0,25 mm li to‗r kajava bo‗lib, unga tekshiriladigan draje solinadi, u 

xajmi  1  l  gacha  bo‗lgan  suyuqlikda,  tezligi  xar  daqiqada  50-200  marta  aylanadi  va  37+10S 

xarorat  ta‘minlab  turiladi.  Bunda  asbobning  xech  qaysi  qismi  tebranmasligi  shart.  Erituvchi 

muhit sifatida suv yoki xususiy maqolalarda ko‗rsatilgan boshqa erituvchilar (xlorid kislota, 

rN ko‗rsatkichi turlicha bo‗lgan bufer eritmalar va x.k.) olinishi mumkin.  

Tekshiriladigan  bir  dona  draje  kajavaga  solinadi  va  u  suyuqlikka  tushiriladi.  Bunda 

kajava  idish  tubidan  20+2  mm  balandroq  bo‗lishi  kerak.  Idish  qopqog‗ini  yopib,  kajava 

xususiy  maqolada  ko‗rsatilgan  tezlikda  yoki  daqiqasiga  100  marta  tezlikda  aylantiriladi. 

Xususiy maqolada ko‗rsatilgan vaqtdan yoki 45 daqiqadan so‗ng, eritma namunasi olinib, filtr 

qog‗ozi orqali suziladi va ko‗rsatilgan usul bilan ta‘sir qiluvchi modda miqdori aniqlaniladi. 

Qo‗llaniladigan  analitik  usul  aniq  bo‗lishi  kerak,  lekin  dori  turidagi  ta‘sir  qiluvchi 

moddaning miqdori aniqlanadigan usuldan boshqacha bo‗lishi mumkin.  

Dori  turining  xar  bir  seriyasi  uchun  5  ta  drajedan  eritmaga  o‗tgan  modda  miqdori 

aniqlanadi.  Bunda  draje  tarkibidagi  modda  100  %  deb  qabul  qilinadi.  Agar  xususiy 

maqolalarda boshqacha talab qilinmagan bo‗lsa, 45 daqiqa davomida, suvda aylanish tezligi 

daqiqasiga  100  marta  bo‗lganda  ta‘sir  qiluvchi  moddaning  erigan  miqdori  dori  turidagiga 

nisbatan 75 % dan kam bo‗lmasa seriya qoniqali hisoblanadi.