Laboratoriya mashg`uloti №15 mavzu: O`zgarmas tok dvigatelini tekshirish. Ishning maqsadi

---

LABORATORIYA MASHG`ULOTI № 15 
MAVZU: O`ZGARMAS TOK DVIGATELINI TEKSHIRISH. 
1. Ishning maqsadi
O’zgarmas tok mashinalarini dvigatel va generator rejimlarida ishlashini tadqiq 
qilish. 
2. Ishni bajarish uchun ko’rsatmalar
Ishni bajarishga nazariy ma’lumotlar bilan tanishilgandan keyin kirishiladi. 
3. Ishning tarkibi
3.1. Mashinaning dvigatel rejimidagi mexanik xarakteristikalarini olish va 
ishchi xarakteristikalarini hisoblash.
3.2. Mashinaning generator rejimidagi mexanik xarakteristikalarini olish va 
ishchi xarakteristikalarini hisoblash.
3.3. Yakor zanjiridagi ta’minlash kuchlanishining har-xil qiymatlarida 
mashinaning mexanik xarakteristikalarini olish. 
3.4. Yakor zanjiridagi qarshilikning har-xil qiymatlarida mashinaning 
mexanik xarakteristikalarini olish.
3.5. Qo’zg’atish oqimlarining turli qiymatlarida mashinaning mexanik 
xarakteristikalarini olish.
3.6. Yakor kuchlanishini o’zgartirib mashinaning boshqarish xarakteristikasini 
olish. 
Laboratoriya moslamasining tavsifi 
Laboratoriya moslamasining sxemasi 15.1-rasmda keltirilgan. Uning tarkibida 
o’zgarmas kuchlanish manbalari (V1 – mashina yakorini , V2 – qo’zg’atish 
chulg’amini ta’minlash uchun), J yuklama momentini berish uchun
Moment 
bloki 
(
Constant 
bloki), o’zgarmas tok mashinasi 
DC Machine, 
mashananing holat 
o’zgaruvchilarini o’lchash bloki 
Display 
va jarayonlarni kuzatish uchun ossillograf 
Scope
. 

---

15.1 – rasm. Mustaqil qo’zg’atishli o’zgarmas tok mashinasini tadqiq qilish 
uchun model
O’zgarmas tok mashinasining yakor va qo’zg’atish zanjirlari grafik belgisida 
ko’rinib turibdi, uning 
TL 
kirishiga yuklama momenti beriladi, 
m 
chiqishi 
mashinaning holat o’zgaruvchilarini quyidagi ketma-ketlikda o’lchash uchun 
mo’ljallangan: burchak tezlik (rad/s), yakorya toki (A), qo’zg’atish toki (A), 
elektromagnit moment (Nm).
Mashina parametrlarini sozlash oynasining maydonlarida (15.2-rasm) 
quyidagilar beriladi: 

yakor chulg’amining parametrlari — Ra (Om), La (Gn); 

qo’zg’atish chulg’amining parametrlari —R
f
(Om), L
f
(Gn); 

koeffitsient L
af
; 

mashina va yuklamaning jami inersii momenti 
; 

qovushqoq ishqalanish koeffitsienti – B
m 
(Nm·s); 

quruq ishqalanish koeffitsienti – T
f 
(Nm); 

boshlang’ich tezlik. 
Mashina parametrlari quyidagi ifodalarga asosan hisoblanadi: 

---