Laboratoriya jumisi

LABORATORIYA JUMISI

Tema : Ekologiya hám biotexnologiya tarawlarınıń insaniyat adamzatındaǵı áhmiyeti. Geologiya muzeyine ekskursiya

Joba :

1. Ekologiya jáne onı insannıń ómirindegi tutqan ornı.

2. Biotexnologiya jáne onı insannıń ómirindegi tutqan ornı.

Kerekli úskene hám maternallar: Tarqatpa materiallar, kesteler, kórgezbeli qurallar.

Sabaqtıń maqseti: Ekologiya hám biotexnologiya tarawlarınıń insaniyat adamzatındaǵı áhmiyeti.

Ekologiya tiri jonzotlarning jasaw sharayatı hám olardıń ózleri jasap turǵan ortalıq menen óz-ara quramalı munasábetleri hám sol tiykarda tuwılǵan nizamlıqlardı úyrenedi. Ekologiyalıq mashqalalardıń birinshisi - biosfera tábiy processler ushın xos bolıp tabıladı. Mısalı, vulqanlar otilishidan payda bolatuǵın ózgerisler nátiyjesinde global kóleminde záleller kelip turadı. Ekotizimda teń salmaqlılıq tezirek tiklensada, lekin olardıń aqıbetleri hiyle waqıt bilinib turıwı múmkin. Ekologiyalıq jaǵdaylardıń ekinshi forması — tábiy hádiyseler bolıp, ol insan iskerligi tásirinde júz beredi.

Insan ekologiyası jańa pán retinde 1921 jıl amerikalıq ilimpazlar Barjes hám Park tárepinen kirgizildi. Daslep insan ekologiyası medicinalıq tarawdıń bólimi retinde qaralib, keyinirek onıń social, texnikalıq, arxitekturalıq, ekonomikalıq hám huqıqıy tárepleri de úyrenildi. Insan ekologiyası insandı átirap -ortalıqqa hám kerisinshe, ortalıqtıń insanǵa tásirin úyrenedi. Insan ekologiyasın úyreniw nátiyjesinde social ekologiya payda boldı. Oǵan birinshi bolıp Raderik Mak Kenzil tariyp bergen. 'Social ekologiya sociallıq pánlerden biri esaplanıp, onıń predmeti insan menen onıń átirap -ortalıq ) ftasidagi jeke baylanısıwların úyreniwden ibarat. Sonday etip, ekologiya búgingi kúnde medicinalıq jáne social pánler gápine kirip, úyrenilip atırǵan obiekt yamasa sistemanı átirap -ortalıq menen munasábetin keń kólemde izertlew etedi. Bir kletkalı ápiwayı dúzılıw daǵı bakteriyalar, zamarıqlar, ósimlik, haywanlar hám olardıń hamjamoalari, biosfera, sonıń menen birge insan da ekologiya pániniń obiekti bolıp xızmet etedi. Ekologiya páni tábiyaat menen tiri organizmlerdiń ajıralmas baylanısıwın ańlatpa etar eken, ol shubhasız, tábiyaattı qorǵawdıń ilimiy tiykarın tashkil ^tadi.

Biotexnologiya biologiya hám texnika, texnologiyalardıń házirgi zaman jetiskenlikleri tiykarında óz-ara qo'nshlishi nátiyjesinde insanlar mápine kerekli bolǵan azıqlar hám túrli organikalıq zatlardı jedel kóbeytiw menen baratuǵın soha bolıp tabıladı. Biotexnologiya jetiskenlikleri tiykarında awıl xojalıq ónimlerin fermer xojalıqlarında, insanlardı azıqalarini tayarlawda úlken áhmiyet kásip etmoqsa. Bunıń menen házirgi zaman adamlar genofondini ósiwi hám olardı azıqa menen támiyinlewdi bul tarawdıń úlken ules qosıwsa. Mısalı, xlorella tayarlaw, túrli kem ushraytuǵın haywanlardı hám ósimliklerdi texnologiyalıq tárepten qolay sharayatlar jaratıw menen jetip atır.

ISHNING BORISH TARTIBI:

1. Insan ekologiyası páni nelerdi úyretiwi anıqlama bernedi.

2. Házirgi kún biotexnologiyası haqqında anıqlanadı.

Tapsırma : Ekologiyaǵa insanlardıń tásirine mısallar keltiriń. Biotexnologiyaǵa tiyisli mısallar keltiriń hám olardı sxemada hám súwretlerde anıqlama berń.