Laboratoriya ishi topografik karta bilan ishlash

Berilgan koordinatalar bo‘yicha nuqtani kartaga tushirish.

Misol uchun, G nuqtani Х=6658725 Y=7362360 koordinatalar bo‘yicha.

Buning uchun:

• 
  Butun kilometrlar qiymati bo‘yicha G nuqta joylashgan kvadratni topish, ya’ni 5862;
  
• 
  Kvadratning pastki chap burchagidan nuqta va kvadratning pastki tomon absissalari farqiga teng bo‘lgan (725 m) kesmani karta masshtabiga mos holda qoldirish;
  
• 
  Olingan nuqtadan perpendikulyar bo‘yicha o‘ng tomondan nuqta va kvadratning chap tomoni ordinatalari farqiga teng bo‘lgan (360 m) kesma qoldirish.
  

Turli masshtabdagi kartalarda koordinatalarni topish (o‘lchash) aniqligi.

1:25000 – 1:200000 kartalar bo‘yicha geografik koordinatalarni o‘lchash aniqligi mos ravishda 2 va 10” ni tashkil etadi.

Karta bo‘yicha nuqtalarning to‘g‘ri burchakli koordinatalarini o‘lchashning aniqligi nafaqat uning masshtabiga, balki joyni s’yomka qilish yoki karta tuzish va unga turli nuqtalarni va joy ob’yektlarini tushirishda yo‘l qo‘yiladigan xatoliklar kattaligiga (qiymatiga) ham bog‘liq.



1.7-rasm. Karta bo‘yicha nuqtaning (B nuqta) to‘g‘ri burchakli koordinatalarini aniqlash va nuqtaning (G nuqta) to‘g‘ri burchakli koordinatalari bo‘yicha uni kartaga tushirish.

Qolgan oriyentirlar va konturlar nuqtalari 0,5 mm gacha xatolikda, joydagi chegaralari aniq ifodalanmagan nuqtalar (misol uchun, botqoqlik chegarasi) esa 1mm gacha xatolikda kartaga tushiriladi.

Nazorat savollari:

1. 
   Geografik karta nima?
   
2. 
   Karta masshtabi nima va uning matematik mohiyati nimadan iborat?
   
3. 
   Qanday kartalar topografik kartalar hisoblanadi va ular nima uchun mo‘ljallangan?
   
4. 
   Nomenklatura nima?
   
5. 
   Ob’yektning koordinatalari deb nimaga aytiladi? Koordinatalarning qanday turlarini bilasiz?
   
6. 
   Geografik koordinatalar nima?
   
7. 
   Ob’yektning to‘g‘ri burchakli koordinatalarini aniqlash tartibi qanday?