Laboratoriya ishi qoidalari

12-Laboratoriya
Elektralitik usulida nikel qoplamasini hosil qilish
Metallarni nikellash texnikada mashinasozlik, asbobsozlik, iste`mol mollarini dekorativ himoyalash vositalarini tayyorlashda keng ishlatiladi. Bu, nikel elektramanfiy metallar sinfiga kirsa ham ( <sub>Ni/Ni 2+</sub>=+0,23V), lekin oddiy atmosfera sharoitlarida passivlanish hisobiga u uzoq vaqt davomida o`z yaltiroqligini yo`qotadi.
Nikel-temir galvanik juftligida nikel katodli qoplama hisoblanadi, u temirni himoya qoplami bilan qoplashi uchun temirda g`ovaklar bo`lmasligi kerak. Shuning uchun nikelli qoplama minimal g`ovaklilikka ega bo`lishi kerak. Bu shart bajarilishi uchun nikellashjarayoni to`gri borishi va nikel qatlamining qalinligi aniq bo`lishi kerak. Po`latda qoplamaosti qatlami bo`lmasa nikelli qoplama 12-36 mkm bo`ladi. G`ovaklilikni kichraytirish uchun po`lat ustiga avval mis qoplanadi, so`ng nikel qoplanadi. Bu sharoitlarda nikelli qoplamalar qalinligi ingichka bo`ladi. Nikel va misning yig`indisi qalinligi qoplanishi kerak bo`ladigan nikelli qoplamaning qalinligidan kam bo`lmasligi kerak, nikel tashqi qatlamining qalinligi yig`indisi qalinligining yarmidan kam bo`lmasligi kerak.
Nikelli qoplama yaxshi polirovkalaishi mumkin, ko`zgu yaltirog`igacha yetkazilishi mumkin.
Nikellash usulidan kimyoviy uskunalarni ishqoriy eritmalarning ta`sidan himoyalashda, polyarografiyada yuza qattiqligini oshirish va xromlashda qoplamaosti tayyorlashda faydalaniladi.
Nikellashni elektrakimyoviy va kimyoviy usullarda olib borish mumkin. Kimyoviy usulga ko`ra nikel sulfatning metallgacha qaytarilishi natriy gipofosfat yordamida amalga oshiriliadi.
NiSO<sub>4</sub>+NaH<sub>2</sub>PO<sub>2</sub>+H<sub>2</sub>O=Ni+Na<sub>2</sub>HPO<sub>3</sub>+H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>
Kmyoviy nikellashning asosiy afzalligi nikelni murakkab shakldagi maxsulot yuzasiga bir tekisda yotqizish imkoniyatining borligidir. Lekin bu usul qimmat, nikelni cho`ktirish asosan elektrakimyoviy usulda amalga oshiriladi. Elektrakimyoviy usul nikel tuzlarining suvli eritmalarini elektrolizga asoslangan. Ko`pincha asosiy komponentni NiSO<sub>4</sub> 7H<sub>2</sub>O bo`lgan nikelli elektrodlar ishlatiladi. Elektr o`tkazuvchanligi oshirish uchun natriy, magniy, ammoniy sulfatlari berladi. Nikelli anodlarni passivlanishini yo`qotish uchun natriy, kaliy, nikel xloridlari beriladi. Nikelning asosiy birikmalarini cho`kmaga tushishini oldini olish uchun elektrolitga qo`shiladi.
Ko`pincha quydagi tarkibga ega bo`lgan elektrolit qo`shiladi: