Laboratoriya ishi: Ko’p yillik begona o‘tlar

Laboratoriya ishi: Ko’p yillik begona o‘tlar.
1. Ishning maqsadi; Talabalar ko‘p yillik begona o‘tlar, ularning yashash sharoiti, ko’payishi va tarqalishi bilan tanishadilar.
2. Kerakli jihozlar: Tarqatma materiallar, ko‘rgazmali qurollar, gerbariylar, adabiyotlar.
3. Ishni nazariy ahamiyat: Ko’p yillik begona o'tlar. Bu begona o'tlar biologik belgilariga qarab bir yillik va ikki yillik begona o‘tlardan farq qiladi. Hayoti davomida ular bir necha marta hosil tugadi. Bu begona o'tlarning ko'pgira vakillari asosan vegetativ (ildizpoya va ildiz bo’laklaridan) va generativ yo‘1 bilan (urug‘dan) ko'payadi. Qishga borib, ko‘p yillik begona o'tlarning poyasi nobud bo’ladi. Kelgusi yili tuproqda qo’lgan ildiz va ildizpoyalardan yangi poya o'sib chiqadi va rivojlanadi.
Ildiz tizimining tuzilishiga ko'ra ko'p yillik begona o'tlar quyidagi guruhlarga bo‘lingan: o'q ildizli, popuk ildizli, ildiz poyali, ildiz bakchili, tuganak ildizli va piyozli begona o'tlar farq qilinadi.
Bundan tashqari, yer usti organlarning tuzilishiga qarab sudralib o'suvchi ko‘p yillik begona o'tlar ham mavjud. 0‘q ildizli ko’p yillik begona o'tlar. Bu biologik guruhchaga bitta asosiy o‘qildizi bo'lgan juda ko‘p mayda yon ildizlar chiqaradigan begona o‘tlar kiradi. Ular asosan urug'dan ko'payadi, lekin vegetativ
yo‘1 bilan ham ko‘payishi mumkin. Bularga qoqio‘t, yerman, otquloq, izen, shocra va maydabarg kiradi.
Qoqio‘t - Taraxacum vulgare (Lam.) murakkabguldoshlar (Compositae) oilasiga kiradi. Bog'larda, polizlarda, tashlandiq yerlar atrofida juda ko‘p o'sadi. Kauchukli o'simlik - ko'ksag'iz ekini orasida o'sadigan eng zararli begona o‘t hisoblanadi. Poyasining ichi bo'sh, bargsiz, bo'yi 15-35 sm. Ildiz bo'g‘zidan chiqqan barglari patsimon qirqilgan shaklda. To'pguli oltin rang-sariq gulli savatcha.
Apreldan sentyabrgacha gullaydi. Urug’dan va qisman ildiz bakchilaridan ko'payadi. Urug'ida dumchalari bo‘lib, shular yordamida shamol bilan tarqaladi.
Bitta o'simligi 250-700 ta urug’ tugadi. Urug'i pishishi bilan 0,5-1 sm ko'milsa ham tezda unib chiqadi. Pishib yetilmagan urug'lari ham unib chiqadi.
Birinchi yili urug’lik faqat to'pbarg va osqildiz, ikkinchi yili esa gullovchi poya