Лаборатория иши №8 Мавзу: Оҳакнинг сўниш ҳарорати ва вақтини аниқлаш

---

Лаборатория иши № 8 
Мавзу: Оҳакнинг сўниш ҳарорати ва вақтини аниқлаш 
Оҳак
—қурилиш материали. Оҳактош, бўр ва бошқа карбонатли 
жинсларни 900° дан юқори температурада куйдириб, ишлов бериб олинади. 
Оҳак бўлак ва кукун ҳолида ишлаб чиқарилади. Кимёвий таркибига 
қараб, ҳавода қотувчи ва гидравлик хилларга бўлинади.
Ҳавода қотувчи Оҳак, асосан калций ва магний оксидларидан иборат. 
Гидравлик Оҳак таркибида, бундан ташқари, анча миқдорда кремний, 
алюминий ва темир оксид бўлади. 
Оҳакнинг ва сув билан қоришмасидан турли иншоотлар қуришда, тош 
ва гиштни бириктиришда, деворларни сувашда ҳамда бўёқ тайёрлашда 
автмобиль йўлларини ободолаштириш ишларида кенг фойдаланилади. 
Сўндирилмаган оҳакнин кўриниши қуйидагича бўлади. 
 
8.1- расм. сўндирилмаган оҳак 
Керакли жиҳозлар
: Сўниш тезлигини аниқлашда ишлатиладиган 
Дьюара асбоб, 150°С гача бўлган термометр, секундомер, техник тарози, 
миллиметрли қоғоз ва синаш учун оҳак намуна.
Оҳакнинг сўниш даврида қуйидаги реакция рўй беради.

ккал
OH
Ca
O
H
CaO
6
,
20
)
(
2
2



 
Бир грамм моль миқдоридаги оҳакнинг сўниши натижасида 20,6 ккал 
иссиқлик ажралади. Сўниш реакцияси тамом бўлгандан сўнг оҳак бўтқасининг 
температураси пасаяди. 
Иш тартиби 
Оҳакнинг сўниш тезлиги Дьюара асбобида ёки стакан идишда 
аниқланади. Олдиндан тайёрланган оҳак намунадан 10 грамм тортиб олинади 
ва оҳак кукуни 
Дюара 
идишига солинади, сўнг унга 20 мл иситилган (20°С) 
сув қуйилади ва
 
шу вақт секундомер билан аниқлаб олинади, кейин идишнинг 
оғзи термометрли пробка билан ёпилади. 

---

а) б)
 
 

8.2-расм а) - б) Дюара қурилмаси. 
Оҳакка сув қуйилгандан бошлаб, ҳар 1минутда температуранинг 
кўтарилиши ёзиб борилади. Ушбу кузатиш температуранинг кўтарилиши 
тугагунга қадар давом этади, температуранинг кўтарилиши тугаганини 4 
минут кузатганимизда 1
0
С га кўтарилмаса температуранинг кўтарилиши 
тугаганини билдиради. Қоришманинг юқори температурага кўтарилиши учун 
кетган вақт оҳакнинг сўниш тезлигини билдиради. Олинган натижалар 
жадвалга ёзиб борилади ва шу асосда миллиметрли қоғозга вақт билан 
сўнаётган оҳак температурасининг кўтарилиши ўртасидаги боғланиш график 
равишда кўрсатилади.
8.1.- жадвал 
Синаш учун 
олинган 
кукуннинг 
оғирлиги, г 
Сув миқдори, 
мл 
Синашнинг 
боши (оҳакка 
сув қуйилган 
пайти), соат 
Температуранинг 
кўтарилиши, ° С 
Оғакнинг 
сўниш 
тезлиги, с 
Изоҳ 
Изоҳ: Олинган натижалар ГОСТ 22688-18 талабига мос келиниши 
аниқлансин. 
Бажарди: ____________ 
Қабул қилди: _________