Лаборатория иши №6-7 Ишнинг мақсади

6.1-расм

Характеристикаларнинг ҳар бири қуйидаги боғлиқлик билан ифодаланади:

, бўлганда (6.2)

, бўлганда (6.3)

Кичик амплитудали сиганллар билан ишланганда ва қийматлар билан бериладиган ихтиёрий ишчи нуқта атрофидаги ночизиқли боғлиқликлар (6.1-6.3), чизиқли тенгламалар билан алмаштирилиши мумкин, масалан транзисторнинг ҳ- параметрлар тизимидан фойдаланиб.

(6.4)

ёзиш мумкин, бу эрда , бўлганда

, бўлганда

, бўлганда (6.5)

, бўлганда

ҳ- параметрлар (6.5) формулалари ёрдамида хараткеристикалар оиласидан аниқланиши мумкин (ҳ_11Е ва ҳ_12Е – кириш хараткеристикалар оиласидан, ҳ_21Е ва ҳ_22Е – чиқиш характеристикалар оиласидан).

Амалий ҳисобларда кўпинча БТ статик характеристикаларини бўлакли- чизиқли апрроксиматсиясидан ҳам кенг фойдаланишади. (6.2- расмга қаранг)

6.2-расм

Аппроксиматсияланган кириш хараткеристиклари учун

(6.6)

га эгамиз.

Чиқиш характеристикалари учун эса

(6.7)

6.6 ва 6.7 формулаларда

У_БЎС- эмиттер ўтишдаги бўсағавий кучланиш,

- транзистор кириш қаршилигининг ўрта қиймати ( ),

- тўйиниш режимидаги транзистор чиқиш қаршилиги (бошланғич соҳада).

, ва (6.8)

- актив режимда чиқиш қаршилиги нинг ўрта қиймати.

ва бўлганда (6.9)

2. Лаборатория ишини бажариш учун топшириқ:

2.1. Тажриба ўтказишга тайёргарлик кўриш:

Транзистор тузилиши ва чегаравий параметрлари билан танишиб чиқинг, транзистор ҳақидаги маълумотларни ёзиб олинг, ўлчаш учун жадвал тайёрланг.

6.1 – жадвал

Кириш ва бошқариш характеристикалари

ЕБ	В
УБЕ	В
ИБ	мкА
ИК	мА

6.2 - жадвал

Транзистор чиқиш характеристикалари

ИБ, мкА
	уКЕ	В
	иК	мА
	уКЕ	В
	иК	мА
	уКЕ	В
	иК	мА
ва ҳ.з.

6.3 – расмда келтирилган ўлчаш схемасини йиғинг. Транзистор тсоколининг схемаси 6.4 – расмда келтирилган. Резистор қаршиликлари Р₁= (5–10 ) кОм ва Р₂=(510-1000) Ом.

6.4-расм

6.5- расм

2.2. = 5 В ўзгармас кучланиш қийматида транзисторнинг кириш ва бошқариш характеристикларини ўлчанг. Ўлчаш натижалари ва ҳисобларни 6.1 - жадвалга киритинг.

2.3. Чиқиш характеристиклар оиласини ўлчанг:

Чиқиш характеристиклар оиласини база токининг и_Б=0 мкА қийматидан бошлаб ҳар 50 мкА қийматлари учун ўлчанг. Коллектор токи бу вақтда кўрсатилган чегаравий қийматлардан ошмаслиги керак; кучланиш қийматининг ўзгариш оралиғи шундай танланиши керакки, актив (>) ва тўйиниш (<) режимларида 3-5 та нуқта олиш мумкин бўлсин.

3. Ўлчаш натижаларини ишлаш:

3.1. Кириш, бошқарув ва чиқиш харартеристикалар оиласи графигини қуринг.

у_КЕ =5 В, и_Б =100 мкА нуқтада транзистор параметрларини аниқланг

, ,

3.2. База токи 100 мкА бўлганда чиқиш харартеристикасини қуринг. Чизиқли – бқълак аппроксиматсияни амалга ошириб , , , ларни ҳисобланг.

Xulosa

Ushbu laboratoriyani bajarish davomida UE ulanish sxemasida bipolyar tranzistorlarning asosiy statik harakteristikalari va parametrlarini tadqiq etish ,harakteristikalarni o’lchashga va tajriba natijalarini qayta ishlash usuli bilan tanishdim.avvalo bipolyar transistor nimaligini bilib olamiz .

Bipolyar transistor deb o’zaro tasirlashuvchi ikkita p-n o’tishdan tashkil topgan va signalllarni tok ,kuchlanish yoki quvvat bo’yicha kuchaytiruvchi uch elektrodkli yarim o’tkazgich asbobga aytiladi . bipolyar tranzistorda tok hosil bo’lishida ikki xil zaryad tashuvchilar :elektronlar va kovaklar tashkil etadi. bipolyar tranzistorda p-va n-o’tkazuvchanlik turi takrorlanuvchi uchta (emitter,baza va kollektor ) yarimo’tkazgich sohaga ega .

Grafik ko’rinishda ifodalangan tok va kuchlanish orasidagi bog’liqlik tranzistorlarning asosiy statik harakteristikasi deb ataladi . Ikki o’zgaruvchili funksiya grafik ko’rinishda harakteristikalar oilasi deb yuritilar ekan .Kichik amplitudali signallar bilan ishlanganda va qiymatlar bilan beriladigan ixtiyoriy ishchi nuqtaatrofidagi nochiziqli bog’liqliklar chiziqli tenglamalar bilan almashtirilishi mumkin