Laboratoriya ishi №3 Pythonda Sikl operatorlari

LABORATORIYA ISHI №3
Pythonda Sikl operatorlari

Odatda sikl operatorlari biror - bir jarayonni qandaydir shart asosida
takrorlash uchun ishlatiladi. Python da sikl operatorlarining ikki turi, while va for
qaraladi.
while takrorlash operatori
while takrorlash operatori quyidagi umumiy ko‟rinishga ega:


while shart ifodasi:
instruktsiyalar

while kalit so‟zidan keyin shart ifodasi ko‟rsatiladi va ushbu shart ifodasi rost
qiymat (True) bo‟lar ekan amallar ketma-ketligi takror va takror bajarilishda davom ettiriladi. while operatorining barcha insturtsiyalari undan keyingi qarorda
yoziladi va u while kalit so‟zidan bitta xat boshi tashlab yoziladi. Masalan:

Yuqoridagi misolda 1 dan n gacha bo‟lgan sonlar yig‟indisi hisoblash dasturi
while operatori yordamida amalga oshirilgan. E`tibor berilsa while operatorining
insturktsiyalari undan keyingi qatorda bitta xat boshi tashlab yozilgan. Ushbu
holatda while operatori 2 ta instuktsiyalardan tashkil topgan (sum = sum + i va i
+= 1).


for takrorlash operatori
Yana bir takrorlash operatori – for operatori hisoblanadi. for takrorlash
operatori qandaydir sonlar kollektsiyasidagi har bir son uchun chaqiriladi. Sonlar
kollektsiyasi range() funksiyasi, list() funksiyasi yoki [,] qavslarda foydalanuvchi
tomonidan shakllantirilgan ro‟yxatlar orqali hosil qilinadi. Quyida for takrorlash
operatorining formal aniqlanishi keltirilgan:
for int_var in funksiya_range:
instruktsiyalar
for kalit so‟zidan keyin int_var o‟zgaruvchisi (o‟zgaruvchi nomi ixtiyoriy
bo‟lishi mumkin) keladi va u faqat butun turdagi qiymatlar qabul qiladi, undan
keyin in kalit so‟zi (in operatori) va range funksiyasi chaqirilgan va oxirida “:”
belgisi bilan takrorlash operatori asosiy qismi tugaydi. for takrorlash operatorining
tana qismi bir yoki bir nechta instruktsiyalardan tashkil topishi mumkin va ular
asosiy qismga nisbatan bitta xat boshi tashlab yoziladi.
Takrorlash operatori bajarilganda range() funksiyasi hosil qilgan sonlar
kollektsiyasidan sonlar ketma-ket int_var o‟zgaruvchisiga uzatiladi. Sikl bo‟yicha barcha sonlar ketma-ket o‟tib bo‟lingandan keyin takrorlash operatori o‟z ishiti
tugatadi.
Quyida 1 dan n gacha bo‟lgan sonlar yig‟indisini hisoblash dasturi for
operatori yordamida amalga oshirilgan:

Dastlab konsol ekranidan butun son kiritiladi. Siklda i o‟zgaruvchisi
aniqlangan bo‟lib, u range() funksiyasidan qaytarilgan qiymatni o‟zida saqlaydi.
Bu erda range() funksiyasi 2 ta parametr qabul qilgan. Birinchisi sonlar
kollektsiyasini boshlang‟ich qiymati va ikkinchisi oxirgi qiymati ( oxirgi qiymat
kollektsiyaga kirmaydi). Natijada range() funksiyasi [1,…,n-1] intervaldagi
sonlarni ketma-ket qiymat sifatida qaytaradi va har bir qiymat uchun sikl
operatorining tana qismi bajariladi.